«مردم! ماه خدا با بركت و رحمت و بخشش گناهان نزدیك است؛ ماهى كه نزد خدا
برترین ماهها، روزهایش برترین روزها، شبهایش بهترین شبها و ساعتهای آن
بهترین ساعتهاست. ماهى كه در آن به میهمانى خدا دعوت شدهاید و شما را در
این ماه از كسانى قرار دادهاند كه شایسته كرامت خدا هستند. نفس كشیدن شما
در آن تسبیح و خوابیدنتان در آن عبادت و عمل شما در آن مقبول و دعاى شما در
آن مستجاب است ....» این سخنان پیامبر بزرگوار اسلام که در جمع مردم
روزگارش در آستانه ماه مبارک رمضان بیان شد، شاید زیباترین جملاتی باشد که
هر مسلمانی در ابتدای ماه خوبیها میشنود. شعبان با تمام شادیها و امیدها
و جشنهایش وقتی به پایان میرسد، با خود نوید یک واقعه عظیم را میآورد؛
فرارسیدن ماه مبارک رمضان که شبی از آن بهتر از هزار ماه است و هر نفسش
تسبیح و عبادت خداوند. ماهی برای یگانگی با جهان در تسبیح آن یکتای
بیهمتا. ماهی برای دوری از هر گفتار و کرداری که غبار بر آینه دل مینشاند
و صفحه روح را مکدر میکند.
پیامبر اکرم(ص) که رهبر سالکان در این مسیر است،در خطبه خود به مشتاقان
رمضان این گونه توصیه میکنند: «با تشنگى و گرسنگى خود در آن، گرسنگى و
تشنگى روز قیامت را به یاد آورید. به فقیران خود صدقه بدهید؛ بزرگان خود را
در آن احترام كنید؛ کوچکترها را مورد رحمت خود قرار دهید و صله رحم به جا
آورید. زبانهاى خود را حفظ كرده، دیدگان خود را از آنچه نگاه به آن حلال
نیست و گوشهاى خود را از آنچه گوش دادن به آن حلال نیست، نگه دارید. با
یتیمان مردم مهربانى كنید تا با یتیمان شما مهربانى شود. به درگاه خداوند
از گناهان خود توبه كنید. هنگام نماز دستهایتان را با دعا به طرف بالا
بلند كنید؛ زیرا این وقت بهترین اوقات است و خداوند در آن هنگام با نظر
رحمت به بندگانش نگاه کرده، دعایشان را مستجاب میکند...»
تأمل در کلمات پیامبر بزرگ اسلام درباره این ماه، هر انسان مشغول به دنیا
را از غفلت امور روزمره نجات داده به دنیای رحمتهای بیکران سوق میدهد.
رمضان ماهی است برای رهاشدن از بندگی تن. ماهی که در آن به خود ثابت
میکنیم غرایز ما بر ما فرمان نمیرانند بلکه این ما هستیم که فرماندار
سرزمین وجودمان هستیم. ماهی که در آن از امور روزمرهای که غفلت ما را هر
لحظه بیشتر میکند رها شده و با کشتن نفس سرکش، به ملکوت نزدیکتر میشویم.
آغاز زندگی زیبا
مؤمنان در سراسر کشور و سراسر دنیای اسلام از روزهای گذشته با حضور در
مساجد و آب و جاروکردن،خانه خدا را برای این میهمانی بزرگ آماده کردهاند.
غبار از کاشی مسجد زدودن نیکوست اما هر کسی پیش از ورود به این ماه به
زیبایی میتواند غبار از خانه دل بشوید تا انوار قدسی این ماه بیخلل و
واسطه در خانه قلبش سرازیر شود.
شروع این ماه زیباست اگر با پیامکی باشد به دوستی که از ما مكدر است یا
دیداری با پدر و مادری چشم انتظار. رمضان فرصتی فراهم کرده تا دوباره
روابطمان با خدا و خلق او را تعریف و مسیر زیبا زندگی کردن را دوباره از نو
آغاز کنیم. البته مقدمات ماه مبارک رمضان تنها با تمیز کردن مساجد و زدودن
غبار کینهها از دل صورت نمیگیرد. از گذشتهها رسم بر این بود که تهیه
ارزاق ماه مبارک، یکی از مقدمات مهم ورود به این ماه باشد چرا که در این
ماه مردم بیشتر به عبادت میپرداختند و میخواستند نگرانی بابت کافی بودن
مایحتاج نداشته باشند. تهیه گوشت قورمه، بریدن رشته آش یا تهیه نانهای
مختلف کارهایی بود که مردم در گذشته پیش از ورود به ماه مبارک رمضان انجام
میدادند و هنوز هم بخشی ازاین رسوم در شهرستانها دیده میشود.
در گذشته یك روز قبل از ماه رمضان، مراسم كلوخاندازان انجام میگرفت. در
این روز مردم هر شهر یا روستا به گردشگاههای اطراف شهر یا روستای خویش
میرفتند و انواع خوراكها و غذاها را به همراه خود میبردند و ضمن دور هم
نشستن به تفریح و بازی میپرداختند و این روز را با خرمی و شادی به پایان
میرساندند. زیبایی این رسوم در شوق برای استقبال از ماهی است که قرار است
دل و جان در چشمه زلال آن شستوشو شود.
رسوم زیبا در ماه خدا
این ماه بهانهای است برای نزدیکترشدن مسلمانان به یکدیگر که نمونهای از
آن در همین رسوم خود را نشان میدهد. رسومی که هم میراث گذشتگان هستند و هم
پیونده دهنده قلبها در این ماه. طبل زدن و بیدارکردن مردم شهر در سحرهای
ماه مبارک رمضان،هدیه دادن به دختران و پسرانی که به سن تکلیف رسیده و برای
اولین بار روزه میگیرند، دوختن کیسه برکت برای جمعآوری کمک به
مستمندان،مجمعه نذری به مسجد یا زندان بردن و برگزاری مراسم آشتیکنان از
دیگر رسوم زیبای مردم نقاط مختلف ایران در این ماه است.
میگویند مردم تهران در قدیم شبهای قدر را در زورخانهها با عبادت به صبح
میرساندند و تبریزیها از فرصت ماه رمضان برای تسلیت گفتن به خانوادههای
داغدار در فامیل استفاده میکردند.
شهرهای کشور در این روزها علاوه بر ماه رمضان از تابستان هم اثراتی
پذیرفتهاند و این رمضان تابستانی برای خود حال و هوایی ساخته است که شاید
سالهای بعد که دیگر ماه رمضان در تابستان نباشد برای این حال و هوا دلتنگ
شویم. شبهای رمضان تابستانی پر میشود از مردمی که برای گذراندن یک شب
زیبا در کنار خانواده به بوستانهای شهر یا دامان طبیعت میروند.
شبهای رمضان در بوستانها و تفرجگاههای شهرها دیدنی است. دورهمیهای
خانوادگی در میان هیاهوی بازی بچهها و نفس تازه کردن جوانترها حال و
هوای خاصی به این شبها میدهد. برخی خانوادهها تا سحر در همین بوستانها
سر میکنند و سحری را هم در میان اعضای خانواده و فامیل در دامن طبیعت
میخورند تا برای نماز صبح خود را به مساجد برسانند. گویی جای شب و روز عوض
شده و تمام نشاط روزها به شبها منتقل شده است. سحرهای ماه مبارک رمضان
اما حال و هوایی دیگر دارد. ندای قدسی دعای سحر در خانهها طنینانداز
میشود و سفرههای صمیمی که مادر خانواده با مهربانیاش پهن میکند، از
یادگاریهای ارزشمند این ماه است. رمضان نقش بزرگترها در خانوادهها را
دوباره به یاد نسل جدید میاندازد. افطار با حضور در خانه یک بزرگتر و
خواندن دعا و برپایی نماز جماعت، رنگ دیگری میگیرد.
همراهی عبادت و خدمت به خلق
از همه زیباتر دستگیری از مستمندان در ماه مبارک رمضان است که بسیار بیش از
دیگر ماهها به چشم میآید. مردم به تاسی از مولای متقیان حضرت علی(ع)
در این ماه قسمتی از روزی خود را با مستمندان شریک میشوند. کشیدن دست
نوازش بر سر یتیمان و آزادکردن زندانیان دارای جرائم غیر عمد از زیباترین
کارهایی است که روزهدارانی که مملو از عشق به خدا شدهاند انجام میدهند و
عبادت را با خدمت به خلق همراه میکنند. همه اینها برای پاکیزه شدن است.
رمضان مانند چشمه زلالی از میان ماههای سال فرا میرسد تا هر زن و مردی
روح و جسم خود را در این زلالی بشوید و زندگی را از نو آغاز کند. نفحات
قدسی روزهداران در این ماه درهای رحمت الهی را باز میکند و ساعتها و
لحظهها را به ملکوت پیوند میزند. هر چه هست رمضان فرصتی است برای بستن
دهان و بازکردن دیده. فرصتی تا جسم را ریاضت داده و روح را بارور کنیم.
فرصتی برای چشمپوشی از غذای جسم برای رسیدن به غذای روح... فرصتی که باید
غنیمت شمرد....