کد خبر: ۲۵۰۲۲۸
تاریخ انتشار: ۰۳ تير ۱۳۹۵ - ۰۲:۱۷ 23 June 2016
در مطالعه ی تاریخی تمدن ها، این نکته از دیرباز به چشم می خورد که همواره در طول تاریخ، عبادتگاه ها مظهر شکوه و تبلور هنر معماری مردمان هر سرزمین بوده است . در ایران باستان این موضوع در ابتدا خود را در قالب ساخت نیایشگاه ها، آتشکده ها و پس از گرویدن مردم ایران زمین به دین مبین اسلام، در قالب ساخت مساجد نمایان ساخت .

مسجد از دیرباز در فرهنگ اسلامی به عنوان مأمن و پناهگاهی برای انسان مسلمان و مکانی برای مناجات با خداوند محسوب می شود. مسجد نیایشگاه و محل گردهمایی مسلمانان و وقوع فعالیت های متنوع جامعه اسلامی بوده است. مسجد، نقش مهمى در حيات دينى و حتّى در شئون اجتماعى، اقتصادى، سياسى و علمى مسلمانان داشته و از همین بابت هم اسلام همواره مردم را به ساخت مساجد تشويق كرده است و آموزه های اصیل اسلامی برای بانیان و آبادکنندگان مساجد همواره از پاداشی بزرگ سخن به میان می آورد. مساجد، از جمله با شکوه ترین، نمادین ترین و پرکاربردترین بناها در معماری اسلامی بودند و از این روست که مساجد نماینده و مظهر شکوه تمدنی هر دوره هستند. از این جهت معماری مساجد همواره طلایه دار معماری بلاد اسلامی بوده است.

امروز به تبع افول خورشید معماری در ایران و فاصله گرفتن این مؤلفه تمدنی از روزهای طلایی خود، معماری مساجد سیر قهقرایی را تجربه کرده و حال و روز خوشی را تجربه نمی کند. بسیاری از مساجد که در دهه های اخیر ساخته شده اند با مشکلات بدیهی مانند انحراف از زاویه قبله، نماد پردازی نادرست، هندسه سلیقه ای و ... مواجه هستند تا آنجایی که دیگر آن روحیه معنوی و روحانی مساجد قدیم و آن شخصیت قوی مساجد سنتی کم تر در مساجد امروزی قابل پیگیری و احساس است. یقیناً یکی از مهمترین مواردی که در رویارویی با مساجد امروزی بیش از هرچیز ذهن مخاطبان را به خود مشغول می کند، عدم وجود احساس آرامش و طمانینه ای است که در مساجد قدیم قویاً محسوس و عیان بوده است . کمتر کسی است که قدم به مسجد جامع یزد بگذارد و یا برای ادای نماز روزانه ی خود به مسجد جامع اصفهان برود و حالت عرفانی و معنوی این مساجد جامع را احساس نکند.

به بهانه افتتاح مسجد جامع طزرجان یزد که از جمله مساجد خوب و خوش طرح سال های اخیر به شمار می رود به سراغ طراح این مسجد دکتر محسن عباسی هرفته، عضو هیئت علمی دانشگاه یزد رفتیم تا در این باره صحبت کنیم.

لطفا در مورد تاریخچه و ساخت مجدد این مسجد بفرمایید؟

این مسجد در واقع طرح توسعه مسجد جامع تاریخی طزرجان است که متعلق به حوالی قرن هشتم هجری می باشد. روستای طزرجان از جمله ییلاقات کوهستانی و خوش آب و هوای استان یزد محسوب می شود. مسجد جامع تاریخی طزرجان متعلق به قرن هشتم، از نمونه های نادر مساجد چوبی در استان یزد می باشد که علی رغم مداخلات نامناسب چند دهه گذشته هنوز اصالت های خود را حفظ کرده است. این مسجد که از لحاظ کمّی از وسعت و مساحت زیادی برخوردار نمی باشد، بنایی دلچسب و با حال و هوای خاص است که بیش از هرعامل دیگر مقیاس انسانی آن در همان نگاه اول مخاطبان خود را مجذوب می کند.

در سال 1388 در پی تصمیم توسعه ی مسجد جامع طزرجان و ساخت بنای مسجدی جدید متناسب با جمعیت و نیاز نمازگزاران روستای طزرجان، طراحی بخش جدید مسجد جامع آغاز شد. دلیل اصلی هم جمعیت بسیار زیاد کاربران این مسجد در ایام خاص و روزهای تعطیل بود که به این روستا می آمدند و مسجد پاسخگوی این تعداد جمعیت نبود. باید خدا را شاکر بود که این نیاز منجر به تخریب مسجد تاریخی و ساخت مسجدی بزرگ تر نشد. به هر تقدیر اراضی اطراف مسجد تملک و طرح توسعه در دستور کار متولیان مسجد قرار گرفت. این جا بود که ما از طریق سازمان میراث فرهنگی به هیئت امنا معرفی شدیم.»

سبک ساخت مسجد جدید چیست و چرا بیشتر اشکال سنتی در آن به کار رفته است؟

معماری ایران روند تداومی را داشته است که می بایست این روند تداوم یابد اگر در همان مسیر حرکت شود و به میزانی که به آن وام دار باشیم آن حال و هوا دوباره ایجاد می شود. در طراحی این مسجد که ساخت آن نزدیک به شش سال به طول انجامید همواره تلاش برآن بوده تا حد امکان ضمن فهم شرایط و نیازهای جدید به اصول معماری اسلامی وامدار باشیم.

احترام به مسجد قبلی و دادن نقشی فعال در سامانه مسجد جدید در همین راستا و از مهمترین دغدغه های ما بود. شروع طراحی مسجد جامع جدید با ایده ی اتصال به مسجد جامع قدیم و در راستای حفظ حیات مسجد جامع تاریخی بود و تاکید طراحان در طول طراحی بر این نکته بوده است که مسجد جامع قدیم در سازمان جدید، نقش کلیدی را ایفا نماید. اهمیت این موضوع تا جایی بود که حتی با وجود اختلاف در تشخیص جهت قبله در مسجد جامع قدیم، باز هم با اتصال شبستان های دو مسجد در دو طبقه سعی شد امکان پیوستگی صفوف در هر دو شبستان ایجاد شود.

احیای هنرهای از یاد رفته و اصیل ایرانی – اسلامی و بهره گرفتن از آن ها از دیگر عواملی است که گامی عملی در راستای زنده نگه داشتن این هنرها و ایجاد حال و هوای مورد نظر شماست. کاشیکاری معرق و هفت رنگ، یزدی بندی، رسمی بندی، شبکه بری، آجرچینی های سنتی و هنرهایی از این دست حضور حداکثری در بنا داشتند. هرکدام از این هنرها، طراحان را به ساخت مسجدی اصیل و با هویت سوق دادند در واقع ما فرصت حضور استادکاران ماهر و چیره دست را فراهم ساختیم و اگر مسجد به لحاظ کیفیت معماری حرفی برای گفتن دارد به برکت کار این کیمیاگران است.»

از فضاها و وسعت این مسجد بگویید.

روستای طزرجان به دلیل کوهستانی بودن، از عوارض و شیب نسبتاً تندی بهره مند است که همین محدودیت در روند طراحی به یک امکان تبدیل گشته و با طراحی مناسب، امکان ورود نمازگزاران به طبقات مختلف این مسجد را بدون طی دستگاه پله فراهم آورده است. تعدد ورودی ها به مسجد و دسترسی های متنوع به محله های روستا، مسجد را به قلب تپنده ی روستای طزرجان تبدیل کرده است.مسجد نوساز اضافه شده به بخش قبلی، که در زمره ی مساجد گنبد خانه ای است در سه طبقه و در زیر بنای تقریبی سه هزار و پانصد متر مربع احداث گردیده است. آن چیزی که مساجد را به مساجد جامع تبدیل می کند، جامعیت در عملکردهای آن است؛ از این روست که در طراحی عملکردهای این مسجد سه دستگاه ورودی، گنبد خانه، موزه، بیت الاعتکاف، کتابخانه، خانه عالم (بخش مسکونی) و مجموعه وضوخانه و آبریزگاه مجزا از عرصه عبادی در نظر گرفته شده است. همانطور که گفتم بخش نوساز علاوه بر مجزا بودن از بخش قدیمی و تمایز بین این دو به نحو احسن احترام خود را به بخش قدیمی تر بیان داشته و با الحاقی مؤدبانه امکان اتصال صفوف نمازگزاران در ایام پر رفت و آمد فراهم کرده است.

به نظر شما معماری سنتی در عصر ماشینی امروز جوابگو است؟

معماری سنتی، با احترام به اقلیم، جامعه و شرایط، داشته ها و محدودیت های زمانه شکل می گیرد و طبیعی است که این معماری هر زمان که شکل گیرد، بهترین پاسخ به نیازهای جامعه در حوزه ساخت و ساز است.

و حرف پایانی؟

امروزه معماری مساجد وضعیت مناسبی ندارد راه برون رفت از این وضعیت فهم نسبی حقیقت مسجد، جایگاه آن در جامعه، عملکردهای آن و مسائل فقهی و شرعی مترتب بر آن است. از آن جا که مسجد جایگاهی الگوساز نیز دارد، ارتقاء معماری مسجد می تواند ارتقا معماری کشور را در سطحی وسیع به دنبال داشته باشد. لذا می بایست بیشتر به این نوع ابنیه که با طیف های متنوع مردم ارتباط دارد، فکر نمود. در خاتمه باید از همه همکارانی که ظرف این شش سال در طراحی، نظارت و ساخت این مسجد، خالصانه و مسؤلانه بنده را یاری کردند کمال سپاسگزاری را داشته باشم، همینطور از خیر محترم که فرصت تشکیل یک چنین بنایی را فراهم آورد باید قدردانی شود و برای شما که دغدغه ارتقاء معماری این مرز و بوم را دارید، آرزوی توفیق دارم.

اشتراک گذاری
نظرات بینندگان
غیر قابل انتشار: ۱
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۵
سید کاظم
|
Iran, Islamic Republic of
|
۰۱:۲۸ - ۱۳۹۵/۰۴/۰۵
این مسجد یک سرپرست کارگاه بسیا ر باهوش وزرنگ وماهر داشته به نام آقای صادقی واین مسجد هنر ایشان است نه آقای دکتر عباسی آقای دکتر عباسی دوماه یکدفعه هم به کار مسجد سر نمیزده حالا آقای دکتر شده مالک همه چیز
رضا
|
Iran, Islamic Republic of
|
۰۵:۴۷ - ۱۳۹۵/۰۴/۰۶
مرد فراموش شده
علیمحمد
|
Iran, Islamic Republic of
|
۰۱:۰۷ - ۱۳۹۵/۰۴/۰۷
باسلام این مسجد تا آنجا که من خبر دارم بازحمت شبانه روزی آقای صادقی ومعمار بزرگ مسجد ساز یزدآقای حاج علی عسکری و معمار ثنایی ساخته شده من از یکی از نزدیکان شنیدم 99درصد نقشهای آقای عباسی در این پروژه قابلیت اجرای نداشته آقای عسکری طرح میداده حال دکتر شده طراح؟
محمد رضا
|
Iran, Islamic Republic of
|
۱۶:۰۴ - ۱۳۹۵/۰۷/۱۳
سلام .. این مسجد بخش اصلی و طراحی را جناب مهندس زوینی انجام دادند که حتی دکتر اولیا در جریان قرار دارند ، قسمت بیرونی مسجد توسط پرسنل زحمتکش شرکت نارنجستان و همکاری مهندس جدیدی بوده . و تزئینات داخلی مسجد توسط دانشجویان دانشگاه یزد بود و طراحی اسلیمی محراب توسط دختر بزرگوار دکتر اولیا انجام شده ،اجرا تماما بدست آقای صادقی انجام شده ولی به دلیل خود شیفتگی آقای دکتر در جامعه و دنیای مجازی کلا اسامی به ایشان تعلق گرفته ...جا داره یه خسته نباشید به کلیه پرسنل زحمتکش این پروژه بگیم . خدا ناظر همه اعمال انسانهاست چه کوچک و چه بزرگ
مرتضی
|
Iran, Islamic Republic of
|
۱۱:۵۱ - ۱۳۹۵/۰۹/۲۸
ضمن سلام وخسته نباشید خدمت تمامی کسانی که در این مسجد زحمت کشیدن انصافا مسجد قشنگی شده هم دست طراحان درد نکنه هم دست کسانی که توانستند این طرح را اجرا کنند اجرای این طرح کار هر کسی نسیت خسته نباشید
نظر شما
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار