محمدعلی عبدالهی
رواج نماهای غیربومی این روزها تبدیل به یک مد در ساخت و سازهای شهر یزد
شده است، این موضوع فعالان هنر و معماری اصیل ایرانی و نیز استادان دانشکده
هنر و معماری یزد را نگران کرد و آنان را بر آن داشت تا به آسیب شناسی این
موضوع و بحث در مورد چرایی آن بپردازند.
نمای رومی؛ راهی برای ارضای حس تفاخر
یکی از استادان دانشکده هنر و معماری یزد، در گفت و گو با همشهری در این
زمینه گفت: علت اصلی رواج نماهای غیر بومی در ساخت و سازهای یزد تقاضای
موجود برای آن است.
«مهدی صادق احمدی» افزود: این مساله خارج از حوزه معماری است و در مباحث
اجتماعی ریشه دارد زیرا قشر نوکیسه در جامعه با انتخاب‌های خاص در شکل
پوشش، نوع اتومبیل و صورت ساختمان سکونت خود، به دنبال معرفی خود و یافتن
مرتبه‌ای اجتماعی است.
وی ادامه داد: بهره‌گیری از چنین نماهایی به سبب نسبت آن با شهرهای بزرگ‌تر
و اساسا غیربومی بودن آن، حس تفاخر و خودنمایی را در برخی از قشرهای
اجتماعی ارضا می‌کند.
به گفته صادق‌احمدی اصلاح این وجه تا حد زیادی از دایره توانایی جامعه
معماری خارج است و نیاز به مشارکت نهادهای فرهنگی مانند رسانه‌ها دارد.
وی با اشاره به این‌که در حوزه معماری و فنی بخشی از رواج این موضوع به
فراهم شدن امکان تکنولوژیک برش‌های سه‌بعدی سنگ و استقرار کارگاه‌های آن در
یزد، مرتبط است؛ تصریح کرد: به نظر می‌رسد از یک‌سو کم کاری معماران و
هنرمندان در طراحی‌های متناسب با فرهنگ خودی در بهره‌گیری از این تکنولوژی و
از سوی دیگر خلأ قانونی برای جلوگیری از به‌کارگیری نشانه‌های فرهنگ
بیگانه در معماری نماهای شهری از عوامل تداوم این موضوع باشند.
این استاد دانشگاه ادامه داد: امروزه در رویکردهای بین‌المللی توسعه پایدار
این موضوع رسمیت یافته است که آینده با هزینه کردن گذشته به دست نمی‌آید و
تداوم فرهنگی، مطلوب توسعه است.
صادق احمدی اضافه کرد: ما برای آنکه هویت خود را در دنیای امروز بیابیم
راهی جز تکیه کردن بر فرهنگ اصیل و ریشه‌دار خود نداریم و این موضوع در
معماری نیز مصداق دارد.
استفاده از ظرفیت‌های اجتماعی در معماری
این استاد دانشگاه هنر و معماری یزد با انتقاد از متولیان مدیریت شهری در
مورد برخی اقدامات انجام شده گفت: متاسفانه نه تنها از ظرفیت اجتماعی برای
بهبود و ارتقای کیفیت معماری بهره برداری نمی‌شود، بلکه می‌توان گفت در
سال‌های متمادی جلوی توسعه برخی از انواع ساخت و سازها گرفته نشده است در
حالی که متولیان مدیریت شهری باید در این زمینه تلاش کنند.
«مهدی صادق احمدی» افزود: این موضوع نیز ریشه در ناآگاهی و باور به چنین ظرفیتی دارد.
وی ادامه داد: به عنوان مثال در حالی که رعایت ظاهری قوانین اسلامی در مسکن
امروزی الزامی است، این موضوع، تنها به اشراف نداشتن پنجره‌ها تقلیل یافته
است، در حالی که مجوز بلندمرتبه سازی در جوار املاک شخصی صادر می‌شود در
حالی که همه می‌دانند در چنین شرایطی حتی همان موضوع اشرافیت نداشتن هم
منتفی می‌شود.
پاسخ‌های روشن برای آینده
استاد دانشگاه هنر و معماری یزد گفت: بافت تاریخی یزد به عنوان گنجینه‌ای
فرهنگی می‌تواند راهنمای معماری برای زندگی امروزی نیز باشد. «مهدی صادق
احمدی» افزود: به نظر من برای شناخت کامل ارزش‌های زندگی متناسب با معماری
اصیل شهر یزد هنوز راه زیادی باقی مانده است. وی با اشاره به وضعیت نامناسب
فعلی گفت: وقتی ارزش‌های حاکم بر روابط اجتماعی به سبب سیطره تفکر وارداتی
تغییر می‌کند، تلاش در زمینه شناخت و بازنمایی ارزش‌های اصیل و زدودن
پرده‌های ناآگاهی مجاهدتی دوچندان می‌طلبد. این مدرس دانشگاه ادامه داد:
مردم ما اگر آگاهی کاملی در این حیطه پیدا کنند که رویکردهای جهانی به
الگوی مصرف، محیط زیست و روابط اجتماعی و انسانی تغییر کرده است و فرهنگ
ایرانی و اسلامی ما همچنان در این زمینه‌ها و برای آینده پاسخ‌های روشن و
خلاقانه دارد، به سادگی از ارزش‌های خود نمی‌گذرند. وی در ادامه تصریح
کرد: خوشبختانه ریشه داربودن این ارزش‌ها در زندگی یزدی همچنان امکان
بازتولید آن‌را فراهم می‌کند اما در موضوع معماری و شهرسازی به حمایت و
عزمی جدی‌تربرای بهره‌گیری از ارزش‌ها و رفع برخی موانع نیاز است.