با اینکه سال‌ها از نامگذاری این روز می‌گذرد، اما هنوز کسی نمی‌داند خبرنگار کیست و این واژه به چه کسی اطلاق می‌شود!؟
برای اینکه بدانیم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی چه کسی را خبرنگار می‌داند و برای تقویت این قشر چه تدابیری اندیشیده، پای صحبت‌های علی غیاثی ندوشن، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان یزد نشستیم.
از نظر وزارت ارشاد تعریف خبرنگار حرفه‌ای چیست؟
حرفه‌ای بودن خبرنگار به دو شاخص مهم بر می‌گردد که یکی تجربی است و شامل خبرنگارانی است که در مطبوعات و رسانه‌های مختلف سال‌ها کار کرده‌اند و شاخص دیگر آموزش است که شامل شرکت‌کنندگان در دوره‌های تخصصی و کارگاهی است.
ملاک سومی نیز وجود دارد که آن آگاهی از قانون و مقررات جاری کشور به ویژه قوانین مرتبط با مطبوعات است که یک خبرنگار در آن چارچوب قانونی، در حال فعالیت است.
با توجه به اینکه حوزه مطبوعات دارای حساسیت خاص است، بسیاری از موضوعات مربوط به مطبوعات به صورت متمرکز توسط معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد انجام می‌شود که صدور کارت خبرنگاری حرفه‌ای هم از جمله فعالیت‌های متمرکز معاونت مطبوعاتی است.
علاوه بر این عملکرد خبرنگاران در حوزه رسانه‌های استان یزد قابل مشاهده است و ما می‌بینیم که خبرنگاران حرفه‌ای چه کسانی هستند، اما بحث عام‌تر این است که اصلاً چه کسانی خبرنگار و روزنامه نگار هستند.
با توجه به اصلاحیه‌ای که در اساسنامه خانه مطبوعات انجام شده مقداری تلاش شده چارچوب را دقیق‌تر مشخص کنند که چه کسانی می‌توانند عضو خانه مطبوعات باشند.
یکی از شرایط این است که رسانه‌هایی که می‌خواهند عضو خانه مطبوعات باشند، خبرنگاران و پرسنل آن باید بیمه خبرنگاری شده باشند که البته هزینه بیمه را هم معاونت مطبوعاتی پرداخت می‌کند. البته نظارت هم هست و کنترل می‌شود که افراد بی‌ربطی به این مجموعه اضافه نشوند.
سیاست معاونت مطبوعاتی این است که همه کسانی که در حوزه مطبوعات کار می‌کنند بیمه داشته باشند تا رسمیت داشته باشند و بر اساس اساسنامه خانه مطبوعات، خود خانه مطبوعات می‌تواند چارچوب خوبی برای تشخیص افرادی که در حوزه مطبوعات و رسانه کار می‌کنند و افرادی که احیاناً شرایط لازم را ندارند تعیین کند.
البته این ملاک‌ها به صورت ۱۰۰ درصد نیست و افرادی هستند که عضو خانه مطبوعات نباشند یا نخواهند باشند، اما کار خبری می‌کنند. به هرحال دو شاخص آموزش و تجربه شاخص‌های مهم است.
آیا این دو شاخص قابل احصاء است؟
آموزش قابل احصاء است که یا مدارک دانشگاهی است یا گواهی‌های آموزشی. تجربه افراد و سوابق کار روزنامه‌نگاری‌شان هم تقریباً مشخص است و کسانی که مطلب و مقاله در رسانه‌های مختلف دارند یا کسانی که مدیرمسئول و سردبیر هستند، قابل تشخیص است و کار سختی نیست. هر چند افرادی را هم داشته باشیم که به لحاظ تجربی فعالیت چندانی در حوزه خبری نداشته باشند، اما به لحاظ سوادی که دارند می‌توانند در عرصه آموزش وارد شوند و اثرگذار باشند.
به هرحال نیروهای حرفه‌ای در استان کم نداریم. شاید خیلی از آنها شناخته شده نیستند و یا با یک نشریه خاصی کار می‌کنند که کمتر عمومیت داشته باشد.
یعنی شما از تعداد خبرنگاران استان آماری دارید؟
آمار را خانه مطبوعات دارد. با توجه به تعریف جدیدی که در اساسنامه جدید آمده و شرط خبرنگاری این است که خبرنگار کسی است که بیمه باشد، شاید آمار کاهش پیدا کند البته استثنائاتی هم وجود دارد که مثلا شاید شخصی بازنشسته باشد یا جای دیگری بیمه باشد و الان در حوزه مطبوعات مشغول به کار باشد. به هرحال مهم این است که الان شغلش خبرنگاری باشد و فعالیت کند.
مشکلی که ما در گذشته در حوزه مطبوعات داشتیم این بود که آمار خبرنگار و روزنامه نگار و کسانی که در حوزه رسانه کار می‌کنند، زیاد بود اما تعدادی از آنها به نظر می‌رسد که نیروهای حرفه‌ای و کسانی هستند که در این زمینه تخصص نسبی دارند بنابراین آمار ممکن است آمار دقیقی نباشد با این حال ما با تشکیل خانه مطبوعات هم کسانی که قرار است عضو باشند و هم کسانی که خبرنگار آزاد هستند را احصاء می‌کنیم.
بحث خانه مطبوعات را مطرح کردید. تنها مرجعی که خبرنگاران در امور صنفی دارند، خانه مطبوعات است. چه تدبیری برای فعالیت خانه مطبوعات یزد کرده‌اید؟
خانه مطبوعات یزد از زمان تاسیس تاکنون فراز و نشیب‌های بسیاری داشته است. بعد از اینکه بندهایی از اساسنامه این خانه در سطح کشور اصلاح شد و از جمله شرط بیمه بودن برای خبرنگاران قید شد، مخالفت‌هایی در سراسر کشور از ناحیه اهالی رسانه وجود داشت و این روش را بعضیها قبول نداشتند چون با این شرط آمار خبرنگاران ما تقریباً نصف می‌شود و بخشی از آنها از چرخه حذف می‌شوند.
سیاست معاونت مطبوعاتی این است که باید در زمینه مطبوعات شفافیت داشه باشیم. از تیراژ واقعی نشریات گرفته تا یارانه‌ای که هر نشریه می‌گیرد، رتبه‌ای که دارد، تعداد پرسنلی که در آن فعال هستند و... حائز اهمیت است و وزارت ارشاد در تلاش است با احصا این اطلاعات، بر اساس رتبه و جایگاه واقعی هر نشریه به آن کمک کند.
این مشی، مشی درستی است اگرچه ممکن است تنش‌هایی هم داشته باشد اما شفاف بودن و پرهیز از پنهان‌کاری‌ها خوب و مفید است بر این اساس طبیعی است که اجرای اساسنامه جدید بین مطبوعات ما موافقان و مخالفانی داشته باشد چون ممکن است این اساسنامه به نفع عده‌ای باشد و به ضرر عده‌ای دیگر و مثلا با وجود سابقه طولانی یک نشریه، آراء آن در انتخابات خانه مطبوعات کم شود.
مشکلاتی هم از گذشته بین اعضای هیئت مدیره خانه مطبوعات یزد وجود داشته که اختلاف نظری در ارتباط با حیطه وظایف و فعالیت‌های مدیر اجرایی و رئیس هیت مدیره مطرح است که به نظر من بهترین قضاوتی که می‌توان در این باره کرد، این است که ببینیم چقدر بر اساس اساسنامه عمل شده است.
یعنی الان در اساسنامه جدید حیطه وظایف مشخص شده؟
بله در اساسنامه همه چیز مشخص است. به هر حال امور اجرایی و این مسائل به عهده مدیر اجرایی خانه مطبوعات است و رئیس هیئت مدیره مانند موسسات و شرکت‌های دیگر، وظایف خاص خود را دارد اما در خانه مطبوعات یزد با توجه به اینکه در وظایف تفکیک انجام نشده بود، تلاش‌مان این است که تنش‌ها و اختلافات را به حداقل برسانیم.
پس اختلافات در اساسنامه جدید قابل رفع است؟ از چه زمانی این اساسنامه جدید اجرا می‌شود؟
اگر اختلافی بوده بر اساس اساسنامه قدیم بوده و هنوز اساسنامه جدید اجرایی نشده و انتخابات خانه مطبوعات که در آینده نزدیک برگزار خواهد شد، مبنای عملش اساسنامه جدید خواهد بود. تاکید ما به دوستان مطبوعاتی این است که برای داشتن خانه مطبوعاتی کارآمد، نماینده همه نشریات با همه گرایشات حضور داشته باشند و همه احساس کنند این مجموعه می‌تواند خواسته‌ها و مطالبات آنها را پیگیری کند.
این تشکل باید نماینده همه بخش‌های رسانه‌ها باشد و به دور از سلایق شخصی، مسائل اصلی صنفی را پیگیری کند. اقدامات اعضای هیئت مدیره قبلی و کسانی که در حال حاضر سر کار هستند جای تقدیر دارد که طی سال‌های اخیر در جهت جذب منابع مادی برای خانه مطبوعات، بعضی برنامه‌ها و مراسم‌هایی که داشتند و... خوب کار کردند و ما امیدواریم با مقداری گذشت و همدلی دوستان مطبوعاتی هرچه زودتر خانه مطبوعات قوی شکل بگیرد. چون خانه مطبوعات چیزی نیست که مورد نیاز ارشاد به عنوان یک دستگاه حاکمیتی باشد بلکه نیاز خود اهالی رسانه است و تشکل صنفی آنهاست و ما باید نقش نظارت و حمایت را داشته باشیم.
انتظارمان این است که اهالی رسانه به فضای همدلی و پرهیز از اختلافات کمک کنند و قدردان تلاش‌های گذشته باشند و مشکلات و اختلافات احتمالی را کنار بگذارند و افراد جدید را همراهی کنند.
هر چه انتخابات خانه مطبوعات دیرتر برگزار شود به ضرر خود مطبوعات خواهد بود. اکنون معاونت مطبوعاتی بسیاری از کمک‌های خود به مطبوعات را از جمله برگزاری جشنواره مطبوعات و بسیاری از فعالیت‌های این حوزه را به تشکیل خانه مطبوعات بر اساس اساسنامه جدید منوط کرده است.
دوستان مطبوعاتی باید مشارکت کنند تا این تشکیلات سریع‌تر شکل بگیرد و به نفع مطبوعات یزد خواهد بود که یک خانه مطبوعات قوی در استان داشته باشیم.
احسان عابدی