پژوهش و تحقیق در زمینه انواع بیماری‌ها با بهره گیری از علم ژنتیک و
همچنین سلول‌های بنیادی می‌تواند دریچه‌های امید را برای پیشگیری، درمان و
کاهش ابتلا به انواع بیماری‌ها از جمله انواع سرطان، دیابت نوع دو و همچنین
درمان ناباروری برای مردم در آینده باز کند.
یک دکترای ژنتیک پزشکی مولکولی یزدی که دانش آموخته دانشگاه منچستر
انگلستان است و فوق لیسانس ژنتیک بالینی از همین دانشگاه را دارد، جزو
پژوهشگران و محققان مطرح استان است که در حوزه‌های مختلف ژنتیکی و سلول‌های
بنیادی در زمینه‌های مختلف تحقیقاتی انجام داده که در مجلات داخلی و خارجی
به زبان انگلیسی به چاپ رسیده است.
به دلیل اهمیت تحقیقات و پژوهش‌های وی که به کشف ژن عامل ابتلا به دیابت و
همچنین ژن عامل ناباروری منجر شده و تحقیقات مهمی‌که برای بیماری سرطان در
حال انجام است، همشهری با «محمد حسن شیخها» دکترای ژنتیک پزشکی مولکولی و
مشاور ژنتیک درمانگاه خاتم الانبیا(ص) که خود در حال پژوهش درباره این سه
موضوع مهم است گفت و گویی انجام داده که در ادامه می‌خوانید:
-
اخیرا درباره دیابت نوع دو تحقیقاتی انجام داده‌اید. درباره این تحقیق توضیح دهید.
دیابت از جمله بیماری‌های غیر واگیرداری است که درصدی از مردم استان را
درگیر کرده و آمار ابتلا به این بیماری در حال رشد است. در تحقیقی که بر
روی افراد دیابتی در یزد انجام شده است، میزان حذف ژن «گلو تایتون اس»
ترانسفراز در افراد دیابتی، 2 برابر افراد نرمال بود که این نشان دهنده
اهمیت این ژن در متابولیسم مواد در بدن است. افرادی که به صورت مادرزادی
فاقد این ژن هستند اگر در مصرف مواد غذایی تعادل را رعایت نکنند احتمال
ابتلای آنها به بیماری دیابت بالاست. اگر با کمک این تحقیق بتوان وضعیت
ژنتیکی افراد در معرض خطر را شناسایی کرد، می‌توان در آینده نزدیک از بروز
دیابت به ویژه در استانی مانند یزد که درگیری زیادی با بیماری دیابت دارد و
از فاکتورهای خطر به شمار می‌رود، پیشگیری کرد. در مرحله بعد در حال تحقیق
در مورد اثر این ژن در بروز عوارض دیابت مانند نابینایی هستیم. از
مهم‌ترین و خطرناک ترین عوارض دیابت نابینایی است که بیشتر بیماران دیابتی
ناخواسته به این عارضه مبتلا می‌شوند.
-
اخیرا تحقیقاتی در زمینه سلول‌های بنیادی انجام دادید. در این باره توضیح
مختصری بدهید. همچنین این تحقیقات، نوید بخش درمان چه نوع بیماری‌هایی
است؟
با توجه به این که سلول‌های بنیادی دو نوع هستند، نوع اول از بافت جنینی و
محدود و نوع دوم از سلول‌های بالغین به وجود می‌آ‌یند و برای استفاده باید
آنها را کشت داد و باید توجه شود که در حین کشت تغییری نکنند. در مطالعه‌ای
که در پژوهشکده علوم تولید مثل استان انجام شد، سلول‌های بنیادی بالغین را
به‌صورت ممتد کشت دادند و حتی پس از 3 بار کشت خصوصیات حیاتی آنها اندازه
گیری شد. این سلول‌ها از ریشه دندان‌های عقل استخراج شده است و نتایج این
مطالعه نشان می‌دهد که طول تلومر و دی‌ان‌ای که دو شاخص مهم سلول‌های
بنیادی بالغین است با 20بار کشت هم هیچ تغییری نمی‌کنند که نشان دهنده
توانایی بالای این سلول‌هاست. تحقیقات انجام شده که به زبان انگلیسی در
ژورنال «ابن سینا» چاپ شده است، نوید بخش این موضوع است که سلول‌های بنیادی
به دست آمده از سوی پژوهشگاه «علوم تولید مثل» استان در موارد مختلف پزشکی
مانند درمان انواع بیماری‌های مختلف و یا مهندسی بافت در آینده کاربرد
اساسی دارند. مطالعات دیگری هم انجام شده که در ارتباط با ژنتیک سرطان است و
هنوز به چاپ نرسیده است.
-
آیا شما در حوزه پژوهش و تحقیق در زمینه ژنتیک و یا سلول‌های بنیادی با مراکز مهم دیگری هم ارتباط دارید؟
با پژوهشکده رویان و پژوهشکده ابن سینا در زمینه انواع تکنیک‌ها و درمان ناباروری ارتباط نزدیکی داریم.
-
طرح و یا تحقیقی هم دارید که مشترک با دیگر مراکز در حال مطالعه و یا اجرا باشد؟
درباره ژنتیک سرطان و درمان ژنتیکی سرطان طرح مشترکی با دانشگاه آمستردام
هلند و دانشگاه علوم فنون نوین دانشگاه تهران در حال مطالعه است.
-
این طرح چه کاربردهایی دارد؟
بیشتر درباره رساندن داروهای شیمی-درمانی به طور اختصاصی به سلول‌های
سرطانی است. هم‌اکنون این داروها به صورت تزریقی یا خوراکی استفاده می‌شود و
دارای عوارض متعددی بر سلول‌های نرمال است. در این طرح سعی شده است، دارو
را در بسته‌بندی مخصوصی در ابعاد نانو به طور اختصاصی فقط به سلول‌های
سرطانی برسانیم. جزئیات بیشتر این طرح مهم به دلیل مشترک بودن با کشور هلند
بعد از رسیدن به نتیجه بیشتر اطلاع رسانی می‌شود.