به گزارش تابناک یزد،محقق و پژوهشگر اردکانی با اشاره به استقبال پرشکوه مردم کشورمان از آیینهای سنتی روستای توت در ایام پایانی ماه صفر، از وضعیت نامناسب و در حال تخریب بودن میراث فرهنگی و اسناد باستانشناسی این منطقه با بیتوجهی مسئولان گلایه می‌کند.
هر ساله در دهه آخر ماه صفر و به ویژه پنج روز پایانی که مصادف با رحلت رسول گرامی اسلام(ص) و شهادت حضرت امام حسن مجتبی(ع) و حضرت امام رضا(ع) است، سیل مردم عزادار از سراسر کشور به روستایی در 60 کیلومتری شمال شرقی شهر اردکان و از توابع بخش خرانق میآیند تا در آیینهای سنتی عزاداری این منطقه شرکت کنند.
این روستا، "توت" نام دارد که برگرفته از درختان توت روستاست، همانند برخی روستاهای دیگر مانند گزستان، انجیر آوند، کرمین، رنجغان و چاه متک در شهرستان اردکان و لذا اساساً قداست روستای توت، درخت توت نیست بلکه عشق و اعتقاد مردم به امام حسین ( ع) است و دیگر هیچ.
سالهاست که اردکانیها در تکاپوی هر چه باشکوه تر برگزار شدن مراسم آیینی عزاداری حسینیه توت، عاشقانه همت میورزند چرا که در این مراسم از همهی اقصی نقاط کشور در جمع عزاداران حضور دارند و در حالی که در طول سال جعمیت ثابت این روستا تقریبا 20 نفر است ولی طی این پنج روز، بالغ بر 100 هزار نفر به طور ثابت و متغییر به این روستا میآیند
نویسنده کتاب "روستای توت" در گفت وگو با خبرنگار ایسنا - منطقه یزد، در خصوص قدمت این روستا میگوید: قدیمیترین سند موجود در رابطه با روستای توت، یک دیگ مسی است که مربوط به سال 1126 قمری است و احتمال شکلگیری مراسم آیینی روستای توت از دوره صفویه را قوت میبخشد.
"نادر پیری اردکانی" در ادامه بیان می‌کند: محور اصلی آیین عزاداری در روستای توت، روضهخوانی و نذورات و قربانی کردن بوده است که بعدها تعزیه هم به آن اضافه می‌شود و امروزه تعزیهخوانی قوت خاصی در این مراسم دارد.
وی در این باره میگوید: آیین تعزیه در دوره قاجار رواج پیدا می‌کند و بیشک تعزیهخوانی در روستای توت هم قدمتی مربوط به همین دوارن دارد.
دبیر انجمن حامیان میراث اردکان در مورد نوع پیدایش و نوع شکلگیری این روستا از سخنها و نقل قولها بسیاری میگوید که هر کدام در نوع خود جالب و شنیدنی است اما این محقق و پژوهشگر اردکانی معتقد است که این داستانها بیشتر اسطوره‌‌هایی با نقل قولهای متفاوت هستند که مورد وثوق نیست.
وی ابراز می‌کند: روستای توت و آیینهایش ریشهی قوی و مذهبی دارد اما در بلند مدت گروهی برای آن افسانهسرایی کردند و چون در گذشته مردم با مشقت فراوان خود را برای عزاداری به این روستا میرساندند بر اساس اعتقادات راسخ و صادق مردم کرامتی را هم میدیدند که هیچ ربطی به آن اسطورهسازیها ندارد.
به گفته‌‌ی پیری اردکانی، برخی آن را وصل به درخت توت یا نشانههای طبیعی دیگر منطقه میخوانند در حالی که حسینیه روستای توت هیج ربطی به درخت ندارد و گروهی بعدها درخت را به این حسینیه اضافه کردهاند و لذا ارزش و اهمیت حسینیه روستای توت فقط به خاطر امام حسین( ع) و واقعههای اندوهگین کربلا و عاشورا و نه یک درخت توت است.
تعزیهخوانی در حسینیه روستای توت در سال 1388 با شماره ثبتی 53 به عنوان سومین اثر معنوی استان یزد در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید، برج و کاروانسرای روستای توت نیز به ثبت فهرست آثار ملی رسیده است اما " پیری اردکانی" در رابطه با حوزه گردشگری این روستا میگوید: جای کار، بسیار است و متاسفانه آن گونه که باید در حوزه گردشگری توجهای به آن نشده است.
وی با انتقاد به ساخت سلیقهای بناها و خانههای نوساز روستای توت، اظهار می‌کند: با برنامهریزی میتوان این روستا را به یکی از روستاهای قطب مهم گردشگری استان یزد تبدیل کرد که در این باره باید مردم تشویق بشوند که در این مسیر همراهی کنند.
به گفته‌‌ی وی، چند اثر باقی مانده در این روستا وضعیت چندان مناسبی ندارد و علی رغم هزینههایی که در بخشهای مختلف صورت میگیرد، در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری اقدامی صورت نگرفته است، بوکنهای ارزشمند و سندهای تاریخی این روستا متاسفانه هر روز در حال تخریب و نابودی است و برخی در کنار این بوکنها، خانه ساختهاند در حالی که همین بوکنها مهم ترین سند باستان شناسی این منطقه تلقی می‌شود.
پیری اردکانی اضافه می‌کند: برج توت و کاروانسرای روستا نیز بلا استفاده باقی مانده و حتی حریم آنها هم حفظ نشده است.
این پژوهشگر و محقق میراث فرهنگی در پایان نیز میگوید: ما هنوز با آنچه که در حوزه گردشگری دنیا اتفاق میافتد، خیلی فاصله داریم و تا زمانی که مردم به این دانش و صنعت گردشگری پی نبرند، اتفاقی نخواهد افتاد.