یزد در گذر بین فرهنگ سنتی و مدرنیته

به گزارش تابناک یزد،نگاه و تصویری که از هر جامعه یا ملتی در ذهن تداعی می‌شود هویت و فرهنگ آن جامعه است فرهنگ در حوزه اجتماعی و جامعه شناسی تعاریف مختلفی دارد اما مهم ترین تعریف فرهنگ، مجموعه ای پیچیده از اعتقادات، آداب و رسوم و سنن، همچنین معماری،هنر و ارزش‌های دینی و اجتماعی است.
رشد شهرنشینی، صنعتی‌شدن و رشد ارتباطات، ارتباط تنگاتنگی با تغییرات فرهنگی دارد و باعث می‌شود فرهنگ سنتی،گویش و پوشش‌ها دستخوش تغییرات شوند و آسیب‌های جبران ناپذیری به فرهنگ و هویت جامعه وارد کنند.
یزد هم که از استان‌های فرهنگی کشور است از این قاعده مستثنی نبوده و با رشد سریع صنعت،ارتباطات و شهر نشینی، «فرهنگ‌یزدی» که برگرفته از آداب و رسوم، منش و اعتقادات و همچنین گویش خاص بوده دستخوش تغییرات شده و آسیب‌هایی نیز به آن وارد شده است. هر چند از نظر کارشناسان، دستگاه‌های فرهنگی با انسجام و برنامه ریزی می‌توانند به اعتلای فرهنگی کمک و فرهنگ و هویت جامعه محلی خود را حفظ کنند اما اگر بسترهای مناسب اقتصادی،اجتماعی و سیاسی برای ارتقای فرهنگی فراهم نشود، نمی‌توان برای «فرهنگ» و ارتقای آن کاری کرد.
در استان یزد قبلا «فرهنگ دارالعباده» نه‌تنها برای استان بلکه برای کل کشور دارای برند بود ولی با توجه به رشد و توسعه شهری و صنعت ناهمگون در استان، فرهنگ بومی یزد دستخوش تغییراتی شده که باید برنامه‌ریزان و مسئولان برای پیشگیری از آسیب‌های جدی شرایطی را فراهم کنند.

فرهنگ پیچیده و برنامه‌ریزی زمان بر
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان می‌گوید: حوزه فرهنگ، حوزه پیچیده‌ای است و برای ارتقای فرهنگی باید به‌طور بلند‌مدت برنامه‌ریزی شود؛ چرا که دیر بازده است و نتیجه آن با زمان مشخص می‌شود.
«علی غیاثی» می‌افزاید: فرهنگ یک حوزه پیچیده و چند بعدی است و با چند راهکار نمی‌توان به اعتلای فرهنگی رسید،هرگونه سیاستگذاری در حوزه فرهنگی با عنصر زمان گره خورده است. وی با اشاره به فعالیت شورای فرهنگ عمومی استان در ارتباط با آسیب شناسی فرهنگ عمومی استان، اظهارمی‌کند: شورای فرهنگ عمومی برای سیاستگذاری، هدایت و نظارت بر فرهنگ عمومی، مطالعه دائمی و ارزیابی وضع فرهنگ و همچنین تدوین طرح‌هایی برای ارتقای فرهنگی و حفظ و هویت فرهنگ بومی استان تشکیل شده که در قالب چند جلسه با دیگر دستگاه‌های عضو، راهکارهایی تدوین کرده است. غیاثی درباره مهم ترین برنامه‌های مصوب این شورا می‌گوید: این شورا به‌طور ماهانه برگزار می‌شود و موضوع‌های مختلفی مانند خانواده،ازدواج و طلاق و اعتیاد را بررسی می‌کند و راهکارهایی ارائه می‌دهد. امسال هم آسیب‌هایی را که جامعه در حاشیه‌های عزاداری‌ها و جشن‌های ملی و مذهبی با آن روبه‌رو بوده بررسی و برنامه‌هایی تصویب کرده است.

یزد در گذر بین فرهنگ سنتی و مدرنیته
مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌گوید: فرهنگ یزد به دلایل مختلفی دستخوش تغییر بوده است، توسعه ارتباطات،فضای مجازی، شبکه‌های ماهواره ای بر همه مردم کشور تاثیر گذاشته و شامل یزد هم بوده اما این استان در گذر از سنت به سوی مدرنیته دچار تحولات فرهنگی شده است.
غیاثی می‌افزاید: یزد هرچند فرهنگ سنتی خود را حفظ کرده ولی در حال گذر به سمت مدرنیته است و این گذر فرهنگ یزد را دستخوش تغییراتی کرده که روی فرهنگ،زبان و پوشش افراد تاثیر داشته است. به گفته این مسئول، صنعتی شدن،توسعه دانشگاه‌ها،مهاجرت‌های شهری به روستا و مهاجرت معکوس عوامل تاثیر گذار بر فرهنگ جامعه یزدی بوده است که به دنبال این توسعه‌یافتگی مدیریتی برای پیش آمدهای اجتماعی و فرهنگی آن نشده است. غیاثی هرچند توسعه صنعتی و دانشگاهی را امری مثبت می‌داند ولی معتقد است مسئولان اجرایی برای این توسعه ناهمگون برنامه ریزی نکرده و هیچ مدیریتی برای آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی ناشی از این توسعه یافتگی نداشته‌اند.

فراهم نشدن بسترهای اعتلای فرهنگی
مدیر کل اداره فرهنگ وارشاد اسلامی استان در پاسخ به نقش پژوهشگران فرهنگی در ارتقای فرهنگی ادامه می‌دهد: پژوهشگران صرفا می‌توانند علل و مسائل اجتماعی و فرهنگی را موشکافانه بررسی کنند، اما وقتی بسترها و ساختارهای فرهنگی مناسب نباشد، پژوهشگر چه می‌تواند انجام دهد؟ غیاثی اظهار می‌کند: وقتی زیرساخت مناسبی برای فرهنگ نباشد، چگونه می‎توان انتظار داشت دست‌اندرکاران فرهنگی و دستگاه‌های فرهنگی برای ارتقای فرهنگی یا حفظ داشته‌های فرهنگی برنامه‌ریزی کنند؟
وی می‌افزاید: حفظ فرهنگ و ارتقای فرهنگی نیاز به فراهم شدن بسترهای مناسب اقتصادی، سیاسی و اجتماعی دارد. هرگاه این بسترها فراهم شد، محصول فرهنگی مناسبی خواهیم داشت، همچنین باید دستگاه‌های مرتبط با فرهنگ در ارائه برنامه و راهکار انسجام داشته باشند.

   دهکده جهانی و تغییرات فرهنگی