هیفاء پردل
یزد از گذشته تاکنون با برند یک شهر فرهنگی با شاخص کار و تلاش مردمانش در
کشور شناخته شده است.این شهر که از شهرهای مذهبی و فرهنگی کشور به‌شمار
می‌رود، به دلیل مهاجرپذیری بالا در سالهای اخیر دچار آسیب‌های اجتماعی
جدی نیز شده است.یکی از این آسیب‌های جدی، افزایش پدیده «تکدیگری» است، به
طوری که گاه این متکدیان با سماجت تمام خواستار كمك‌های مالی میشوند.
این در حالی است که این آسیب فرهنگی و اجتماعی به شدت از سوی دین مبین
اسلام مورد نکوهش قرار گرفته است.وجود متکدیانی که غالباً غیربومی و در
بازارهای سنتی، مراکز درمانی و همچنین مرکز شهر به تکدیگری می
پردازند، با توجه به توریستی بودن شهر یزد و همچنین افزایش ورود گردشگران
خارجی و داخلی، چهرهای نازیبا به شهر فرهنگی و گردشگری یزد داده است.این
متکدیان که اغلب نیز کم سن و سال هستند با بهرهگیری از روحیه مذهبی و
انفاق مردم یزد، از حس انساندوستی آنان برای کمک به خود سواستفاده
می‌کنند. ساماندهی این معضل اجتماعی نیازمند همکاری و انسجام ارگان های
مرتبط با این موضوع مانند بهزیستی، شهرداری و همچنین معاونت اجتماعی و
فرهنگی استانداری است.این در حالی است که متولیان امر، معضل اساسی برای
ساماندهی متکدیان شهر را زیرساخت لازم و همچنین انسجام و همکاری بین
دستگاههای اجرایی به عنوان مهمترین مشکل برای جمع آوری و ساماندهی
متکدیان می‌داند.
نارضایتی مردم یزد از متکدیان شهر
یکی از شهروندان یزدی می‌گوید: وجود متکدیان در مرکز شهر معضلی برای
شهروندان یزدی شده است به طوری که اغلب این متکدیان کم سن و سال و غیر بومی
هستند و از روحیه مذهبی و انساندوستانه مردم یزد سوء استفاده می‌کنند
و باعث ایجاد منظره نازیبا در شهر یزد میشوند.
«محدثه بیبی صمدی» ادامه می‌دهد: یزد به دلیل وجود مراکز درمانی و پزشکان
چیرهدست یزدی، میزبان بیماران غیربومی از دیگر استانها و گاه خارج از
کشور است ولی در بعضی مطبهای پزشکان و مراکز درمانی، متکدیانی حضور دارند
که با در دست گرفتن نسخههای پزشکی از حس همدردی بیماران سوءاستفاده
می‌کنند و مبالغی را به عنوان کمک از آنان اخذ می‌کنند.
به گفته این بانوی یزدی، وجود این متکدیان در ساختمانها و کلینیکهای
پزشکی در شان و منزلت شهر یزد نیست و مراجعان غیربومی را دچار نوعی بدبینی
نسبت به فرهنگ دارالعباده یزد می‌کند لذا ضرورت دارد که از سوی مسئولان
استان به ویژه شهرداری، ساماندهی و جمعآوری آنان در دستور کار قرار گیرد.
یکی دیگر از شهروندان یزدی با اشاره به وجود دختران کم سن و سالی که اقدام
به دستفروشی در ورودیهای بازارهای سنتی می‌کنند، عنوان می‌کند: در این
بازارهای سنتی زنان دستفروشی نیز حضور دارند که علاوه بر این اقدام به امر
کفبینی و فالگیری نیز میپردازند و چشم هر گردشگری را به سمت خود جلب
می‌کنند.«علیمحمد حسینینیا» معتقد است اگر واقعاً این زنان نیازمند
هستند و به دلایلی اقدام به دستفروشی می‌کنند باید بازارچههای خاصی برای
آنها ایجاد شود. در غیر این صوررت، ساماندهی و جمع آوری آنها در دستور
کار متولیان شهر قرار گیرد تا این پدیده زشت اجتماعی موجب نازیبایی چهره
این شهر گردشگر پذیر نشود.
نبود شرایط لازم برای ساماندهی متکدیان
مسئول اداره اجرائیات و کنترل انتظامات شهرداری یزد در این باره می‌گوید:
شهرداری تا زمانی که هیچ زیرساختی برای ساماندهی و جمع آوری متکدیان وجود
نداشته باشد، برنامه ای برای جمع آوری متکدیان شهر ندارد چرا که این
مانع، ساماندهی متکدیان را با مشکل روبه‌رو می‌کند.«امرالله سیف
الدینی» با طرح این سوال که متکدیان جمعآوری شده از سوی شهرداری به کجا و
چه نهادی باید تحویل داده شوند، می‌افزاید: در یزد مکان مناسبی برای
نگهداری متکدیان غیرمجاز، متکدیان خردسال ایرانی یا زنان متکدی وجود ندارد و
حتی برای نگهداری موقت آنها مشکل داریم.
به گفته وی، اگر زیرساخت یا بستری مناسب برای نگهداری متکدیان باشد،
شهرداری تعهد می‌کند که مشکل تکدیگری شهر را در مدت زمان 3 روز مرتفع و
به جمعآوری برای ساماندهی آنان اقدام کند.سیفالدینی در این باره
خواستار همکاری دیگر ارگانهای مرتبط مانند بهزیستی، دادگستری، نیروی
انتظامی و استانداری با شهرداری می‌شود.
وی همچنین درباره دستفروشی بعضی افراد غیر بومی به ویژه در ورودی بازارهای
سنتی نیز اظهار می‌کند: تا حدی معضل دستفروشی در شهر یزد حل شد و با ایجاد
بازارشب برای دستفروشان، بسیاری از این افراد در این محل ساماندهی شدهاند
و در صورت گزارش موارد تخلف با آنها برخورد می‌شود.
این مسئول، حضور دستفروشان زن در ورودی بازارهای سنتی شهر را یک واقعیت
ناراحتکننده میخواند و می‌گوید: هرچند بازارهای سنتی زیر نظر میراث
فرهنگی هستند ولی متولی اصلی بازار به ویژه بازار شاهزاده فاضل، اداره کل
اوقاف و امور خیریه است و نظارت آن به طور هیات امنایی انجام می‌شود و
عملاً شهرداری نمی‌تواند در این مورد اقدام کند.
ساماندهی جامعه هدف از سوی بهزیستی
معاون امور اجتماعی بهزیستی یزد می‌گوید: طبق ماده 10 آییننامه مصوب سال
1378، جمع آوری متکدیان در مواردی بر عهده بهزیستی است که ازسوی زنان
بیسرپرست، بیماران روانی، افراد معتاد و همچنین دختران فراری انجام شود و
این نهاد تنها مسئولیت ساماندهی و جمع آوری این جامعه هدف را عهدهدار
است.«جمال پایه دار» می‌افزاید: بهزیستی با جمعآوری این افراد، آموزش
های لازم را به آنها ارائه داده و آنها را تحت پوشش و حمایت خود قرار
می‌دهد و همچنین برای بازگشت آنها به زندگی برنامه ریزی دارد. ضمن این
که متکدیان کم سن و سال نیز با دستور قضایی از سوی این نهاد ساماندهی می
شوند.وی ادامه می‌دهد: برای ساماندهی و جمع آوری متکدیان و رهایی از
این معضل اجتماعی در شهر، عزم استانداری و شهرداری و دستور قضایی نیاز است و
باید برای ساماندهی و جمع آوری آنها بستر مناسبی در شهر یزد ایجاد شود.به
گفته پایهدار، مشکل ساماندهی متکدیان شهر یزد ناشی از نبود انسجام بین
دستگاه ها و همچنین نبود بستر و زیرساخت لازم است.