استان یزد در دو دهه اخیر در زمره کم آب ترین و کم بارش ترین استان های کشور بوده و بسیاری از روستاهای آن از کم آبی به ستوه آمده اند.
کمبود بارندگی ها در این استان به گونه ای است که در سال جاری آبی نیز یا اول و یا دوم بعد از سیستان و بلوچستان بوده است.
در
سال آبی جاری و از ابتدای مهرماه 95 تاکنون متوسط بارش‌های کشور 227
میلیمتر بوده اما زابل در استان سیستان و بلوچستان با ثبت 20.4 میلیمتر
بارش و یزد با ثبت 21.8 میلیمتر بارش در رتبه بعدی کم بارش‌ترین نقطه
ایران بوده اند.
در این استان کویری سه هزار و 546 حلقه چاه ، 2هزار و
630 رشته قنات و 387 دهنه چشمه وجود دارد که میزان تخلیه منابع آب زیرزمینی
هر کدام به ترتیب 80.4 درصد ، 16.3 درصد و 3.3 درصد است.
بررسی وضعیت
منابع آبی نشان می دهد از 19 دشت موجود استان یزد ، سطح آب 14 دشت در حال
افت بوده که معادل سه چهارم دشت های موجود استان است.
ضمن آنکه دامنه
بحران کم آبی و بی آبی در روستاهای استان گسترده تر است به گونه ای که از
404 منبع آبی تامین کننده آب روستاهای استان حدود 100 منبع خشک و 80 منبع
دیگر در آستانه خشک شدن قرار دارند.
بیش از 226 هزار نفر جمعیت در 333
روستای استان از نعمت آب شرب سالم و بهداشتی برخوردارند که به دلیل کم آبی
های دو دهه اخیر و خشکسالی به بیش از 81 هزار نفر از جمعیت روستایی استان
در 295 آبادی و روستا با 455 تانکر ثابت و 16 تانکر سیار به صورت سیار
آبرسانی می شود.
درباره وضعیت بارندگی های سالهای اخیر در این استان
مدیر حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای یزد در گفت و گو با خبرنگار ما
با بیان اینکه آب یکی از بزرگترین چالش ها و دغدغه مسئولان کشور است اظهار
کرد: اگر روند کاهش بارش ها و برداشت بی رویه آب از چاه ها ادامه یابد و
اقدامات حفاظتی اساسی صورت نگیرد، حیات استان به خطر می افتد.
محمدرضا
حکیمی افزود : آمارها از 15 سال گذشته تا به حال 20 درصد کاهش بارندگی در
استان نشان می دهد و پیش بینی شده با توجه به پدیده تغییر اقلیم تا 20 سال
آینده نیز 20 درصد کاهش بارندگی داشته باشیم.
وی تصریح کرد: استان یزد
آب سطحی ندارد و تمام منابع آبی آن از آب زیرزمینی تأمین می شود بنابر این
نیازمند بارندگی است تا این سفره ها تغذیه شود.
این مسئول ادامه داد:
متاسفانه بارندگی در استان یزد با توجه به میزان بارندگی و مدت بارش ها
در حدی نیست که روان آب قابل توجهی ایجاد کرده و باعث تغذیه سفره آب
زیرزمینی شود.
مدیر حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای یزد با اشاره
به اینکه برداشت بی رویه از سفره های آب زیرزمینی موجب افت مستمر سطح آب
در سفره آب زیرزمینی شده است، گفت: برای حل این مشکل در سال 95 طرح خاموشی
زمستانه چاههای کشاورزی برای نخستین بار در استان اجرا شده که در این طرح
حدود 44 میلیون متر مکعب آب صرفه جویی شد.
مدیرعامل آب منطقه ای
استان یزد نیز در این خصوص در جمع بندی وضعیت بارش در استان گفت: آمارهای
29 ساله گذشته نشان می دهد که متوسط بارش استان 100میلیمتر و متوسط بارش
استان در 20 ساله اخیر 89 میلیمتر بوده است.
محمدمهدی جوادیان زاده ،
کاهش بارندگی و پراکندگی بارش ها، دخل و تصرف در بستر رودخانه ها و تغییر
مسیر جریان آب رودخانه به خارج از بستر و انتقال آن به گوراب ها و استخرهای
ذخیره ای، حفر بی رویه چاه های غیرمجاز خانگی ، عدم رعایت حریم کیفی چاه
ها و منابع آب شرب، تخلیه فاضلاب صنعتی بالادست چاه های آب چرخاب ، پیشروی و
ساخت گلخانه ها انباشت کود در مجاورت گلخانه و دفع غیربهداشتی فاضلاب
واحدهای صنعتی و خدماتی را از مهمترین دلایل کاهش حجم رواناب ها در استان
اعلام کرد.
وی یادآور شد: به هر حال با توجه به کاهش 11درصدی میزان
بارندگی های استان در 2 دهه گذشته و با توجه به مصرف 70درصد از آب استان در
بخش کشاورزی رعایت برخی نکات و نیز اجرای برخی طرح ها ضروری است.
این
مسئول در عین حال با اشاره به افت نیم متری آب در سفره های زیرزمینی
خاطرنشان کرد: از مجموع 6 هزار و 733 منبع آب موجود در استان ، یک هزار و
78میلیون مترمکعب استحصال می‌شود که برداشت های بی رویه و کسری سفره ها
موجب افت در زیر زمین و در نتیجه ایجاد نشست زمین و حفره های بزرگ می شود
که نمونه های آن را می توان در منطقی از ابرکوه مشاهده کرد.
با وجود گرم
تر شدن هوای استان یزد بر اساس اعلام کارشناس هواشناسی استان ، رشد مصرف
آب نیز در کویر با استفاده از کولرهای آبی نیز افزایش می یابد به گونه ای
که 400 هزار دستگاه کولر آبی تخمین زده شده در استان سالانه حدود 20 میلیون
مترمکعب آب مصرف می‌کنند.
این امر موجب می شود تا مصرف سرانه آب یزدی
ها که تا پیش از فصل تابستان و روزهای گرم سال 154 لیتر است به یکباره تا
250 لیتر افزایش یابد.
و این به معنی آن است که در فصل گرم سال سرانه
مصرف به 50 میلیون مترمکعب می‌رسد که به نظر مسئولان آب استان این میزان
مصرف با توجه به گرمای 40 درجه و بالاتر منطقه امری طبیعی است.
امیدواریم
با توجه به تداوم گرما ، کاهش بارندگی ها و ادامه خشکسالی بویژه درمناطق
روستایی ،برنامه ریزی های منسجمی صورت گیرد تا ضمن کاهش آبرسانی تانکری ،
دبه ای و گالنی شاهد کاهش مصرف آب در سراسر استان و استفاده بهینه از آب
های موجود باشیم.