به گزارش «تابناک یزد»؛ با ثبت بافت تاریخی شهر یزد در فهرست میراث جهانی سازمان جهانی یونسکو امیدها برای تبدیل‌شدن یزد به‌عنوان قطب گردشگری کشور بار دیگر زنده شد. بر همین اساس در طول چند ماهی که از این اتفاق می‌گذشت مسئولین میراث فرهنگی استان یزد خبر از افزایش ورود گردشگران خارجی به استان یزد دادند.
اکنون نیز که در آستانه سال جدید و ایام نوروز باستانی قرارگرفته‌ایم بسیاری از گردشگران خارجی ایران را به‌عنوان مقصد سفر خود انتخاب کرده‌اند که با توجه به ثبت جهانی یزد این امیدواری وجود دارد که استان یزد نسبت به سال‌های گذشته سهم بیشتری از این گردشگران را به خود اختصاص دهد. بسیاری از مسافران نوروزی نیز به‌واسطه جهانی‌شدن شهر یزد رغبت بیشتری به بازدید از مکان‌های دیدنی این دیار نشان خواهند داد.
اما آنچه اهمیت دارد، لزوم فراهم شدن زمینه‌های استقبال هر چه‌بهتر از این گردشگران است که نیازمند برنامه‌ریزی دقیق مسئولین امر در این زمینه و توسعه خدمات اقامتی و بهداشتی است. در کنار این مسائل بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی که یزد را به‌عنوان مقصد گردشگری خود انتخاب می‌کنند، از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی یزد آگاهی درستی ندارند که این نیز به دلیل عدم اطلاع‌رسانی متولیان این عرصه و رسانه‌ها در خصوص جاذبه‌های تاریخی، مذهبی و طبیعی این دیار بوده است.
یکی از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی استان یزد که در سال‌های گذشته مورد بی‌مهری قرارگرفته است، روستاهای تاریخی و طبیعی یزد هستند که در صورت توجه و اطلاع‌رسانی مفید می‌توانند سهم مهمی در جذب گردشگران داخلی و خارجی را به خود اختصاص دهند. بر همین اساس بر آنیم تا با سلسله گزارش‌هایی به معرفی این روستاها و آثار تاریخی و طبیعی آن‌ها می‌پردازیم:
روستای تاریخی دهشیر
یکی از روستاهایی تاریخی یزد که به‌واسطه موقعیت جغرافیایی و آثار تاریخی خود می‌تواند سهم قابل قبولی در جذب گردشگران داخلی و خارجی داشته باشد، روستای دهشیر است. این روستا به همراه 14 روستای هم‌جوار خود که دهستان دهشیر را تشکیل می‌دهند. این روستا از توابع شهرستان تفت استان یزد است و در فاصله 90 کیلومتری از مرکز این استان قرار دارد. این دهستان در حد فاصل شهرستان‌های تفت و ابرکوه قرار دارد و به‌واسطه موقعیت جغرافیایی خاص خود و قرار گرفتن درراه ارتباطی شمال به جنوب کشور همه‌روزه از مسافران زیادی که برای استراحت در این روستا تردد می‌کنند، میزبانی می‌کند.
علاوه بر موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فرد، این روستا از حیث دارا بودن آثار تاریخی نیز می‌تواند در جذب گردشگران داخلی و خارجی حرفی برای گفتن داشته باشد که در صورت توجه مسئولین این امر تحقق‌یافتنی است. متأسفانه در سال‌های اخیر به‌واسطه عدم برنامه‌ریزی صحیح مسئولان شهرستان تفت و مسئولان محلی این منطقه، آثار تاریخی دهشیر به‌خوبی به کسانی که در این روستا تردد می‌کنند معرفی نشده است و مسافران آگاهی چندانی از آن ندارند.
نبود زیرساخت‌های مناسب در حوزه گردشگری در این منطقه و عدم تمایل سرمایه‌گذاران و بخش خصوصی درزمینهٔ گردشگری در این روستا، آثار تاریخی و دیدنی این منطقه را در ورطه بی‌توجهی قرار داده است؛ البته در چند سال گذشته تلاش‌هایی برای مرمت آثار تاریخی این روستا صورت گرفته است که نیازمند استمرار است. آنچه اکنون بیش از هر چیزی باید موردتوجه قرار گیرد، فراهم کردن زمینه بازدید گردشگران داخلی و خارجی از جاذبه‌های این روستاست که معرفی این جاذبه‌ها نیز بخش مهمی از این کار را تشکیل می‌دهد. در ادامه به معرفی برخی از آثار تاریخی دیدنی این روستا می‌پردازیم:
در دهشیر آثار تاریخی چون قلعه، رباط، مسجد، قدمگاه، سنگ‌قبرآغابیجه و برج خانه حبیب نصرالله بن زین‌العابدین وجود دارد که گویای قدمت تاریخی این روستا است. نام این روستا در کتب استخری جغرافی‌دان مسلمان نیز در حدود بیش از 900 سال پیش با عنوان قریه شیر ذکرشده است.
قدمگاه
یکی از آثار دیدنی روستای دهشیر را می‌توان قدمگاه علی بین موسی‌الرضا (ع) در این روستا دانست. این زیارتگاه همه‌روزه از مشتاقان طریق‌الرضا که برای عرض ارادت به امام هشتم شیعیان در مشهد از این مسیر تردد می‌کنند، میزبانی می‌کند. بنای این قدمگاه در سالیان گذشته تخریب‌شده و بنای نوسازی جایگزین آن شده است.
درزمانی که مأمون عباسی قدرت را در دست گرفت، برای جلب نظر شیعیان و دفع خطر آنان، حضرت رضا (ع) را به مرو فراخواند که این امام همام با مشایعت مأمورین عباسی، پس از ورود به ایران از مرز شلمچه در هشتمین منزل خود به دهشیر رسید که در آن محلی که امام رضا اتراق کرده است بنایی که به قدمگاه شهرت دارد ساخته‌شده است که در آن بنا تخته‌سنگی منقوش و محکوک نصب بوده است که در زمان قدیم آن را ربوده‌اند که اکنون در موزه لندن مورد بازدید عموم قرار دارد.
سنگ‌قبر اغا بیجه
دهشیر ازجمله روستاهای تاریخی است که دارای چندین قبرستان بوده و هرکدام به دوره تاریخی خاصی برمی‌گردد. دریکی از این مکان‌ها طی گودبرداری‌های انجام‌شده، یک سنگ‌قبر مرمر به‌اندازه ۱۶۷*۴۳ و ارتفاع ۳۰ سانتی‌متر کشف‌شده است که و از قدمت طولانی برخوردار است. بر این تکه سنگ نام صاحب قبر چنین ضبط است:
«وفات مرحومه اغا بیجه بنت مغفرت پناه خواجه شرف‌الدین حسن یزدی بتارخ شهر جمادی‌الاول لسنه اربعین والف».
این سنگ‌قبر تاریخی برای حفاظت و جلوگیری از آسیب در محل قلعه تاریخی نگهداری می‌شود.
قلعه تاریخی دهشیر
یکی دیگر از آثار تاریخی دهشیر که از اهمیت بالایی برخوردار است قلعه دهشیر است. این بنای تاریخی در دوره‌های متعدد تاریخی موردبازسازی قرارگرفته است و برای همین از تاریخ دقیق ساخت آن اطلاعی در دست نیست. این بنا در قرن سیزدهم هجری به دستور محمدولی میرزا (حاکم یزد به سال ۱۲۳۶ ق) و به همت علی محمدخان زنگنه تجدید بناشده است.
آثار و شواهد، ادوار مختلف از قبل از اسلام تا اواخر دوره قاجار در این قلعه دیده می‌شود. ضخامت دیوارها، وجود خشت‌های مشکوک به معماری قبل از اسلام، همچنین عدم شناسایی آثار قدیمی متعلق به سکونت در روستا و حوالی آن با توجه به قطعیت وجود روستا در قرون گذشته حتی صدر اسلام نظریه وجود این مجموعه در ادوار مختلف اسلامی را بیش‌ازپیش به‌یقین نزدیک می‌سازد و درمجموع با توجه به بررسی مدارک موجود چنین استنباط می‌شود که قلعه موصوف با وضعیت فعلی یعنی استحکامات دفاعی نظیر حصار دفاعی با کنگره و تیرکش سردر ورودی و برج‌های نگهبانی قطعاً متعلق به دوره اوایل و میانی اسلامی است.
این قلعه دارای پلانی مربع شکل بوده که هفت برج مدور در اطراف آن قرار دارند و ارتفاع هر برج به‌طور متوسط 8 متر است که همچنین مصالح عمده در ساخت آن‌ها چینه و خشت و گل است. در درون قلعه یکی از آثاری که توجهات را به خود جلب می‌کند، یخچال طبیعی و یا به‌عبارت‌دیگر آب‌انبار است که شکل خاص این بنا، جلوه خاصی به قلعه داده است.
گفتنی است این اثر فرهنگی ـ تاریخی در سال 91 به شماره 30835 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
رباط یا کاروانسرا
این بنای تاریخی در قرن سیزدهم هجری به امر شاهزاده محمدولی میرزا که در ۱۲۳۶ ه ق به حکومت یزد رسید بنا شد. دارای سردر دوطبقه‌ای از آجراست و قسمتی از آن ویران گردیده است.
کاروانسرای دهشیر که در بین مردم به رباط مشهور است در عصر قاجار در جنوب این روستا ساخته‌شده و اکنون در مرکز این دهستان قرار دارد. چون دهشیر بر سر راه ابریشم قرار داشته و این کاروانسرا در یک منطقه کویری ایجادشده است، بسیار پررونق بوده و پذیرای مسافران و تجار و زائران زیادی بوده است و اکنون تحت نظر میراث فرهنگی و به‌عنوان مدرسه راهنمایی دخترانه مورداستفاده است.
حمام شاهزاده
یکی از آثار تاریخی دهشیر را حمام تاریخی این روستا تشکیل می‌دهد. این حمام در قسمت غربی قلعه باستانی دهشیر قرارگرفته و توسط جلال الدوله قاجار حاکم یزد بناشده است. آن‌گونه که در آثار تاریخی ذکرشده است برای ساخت این بنا بسیاری از افراد از این روستا و روستاهای اطراف برای ساخت این بنا به کار گرفته‌شده‌اند.
در ساخت این بنا از گل، خاکستر، آهک و تخم‌مرغ استفاده‌شده است و برای تهیه حج بالای تخم‌مرغ موردنیاز برای ساخت این بنا همه‌روزه تخم‌مرغ‌های بخش زیادی از روستاهای اطراف دهشیر جمع‌آوری می‌شده و به دهشیر انتقال می‌یافته است.
محمدجواد افشار از یزد شناسان شهیر زمان ساخت حمام شاهزاده دهشیر را سال 1325 ه ق اعلام می‌کند که با توجه به این سخن وی می‌توان گفت این حمام اکنون 114 سال قدمت دارد. این حمام در سال‌های گذشته با تغییر کاربری مواجه شده و به زورخانه تبدیل‌شده است که البته تا چندی پیش رونقی نداشته است و اخیراً موجب مرمت و بازسازی قرارگرفته و فعالیت خود را بار دیگر آغاز کرده است.
خانه تاریخی بهارستان
یکی از بناهای تاریخی روستای دهشیر را خانه بهارستان تشکیل می‌دهد. این بنا که از قدمت طولانی برخوردار است در روبروی کاروانسرای دهشیر ساخته‌شده و متعلق به یکی از بزرگان و مالکان دهشیر بوده است. این بنای تاریخی که پس از گذشت سال‌ها هنوز شکوه خود را در برابر گذر تاریخ حفظ کرده است در مراحل متعدد از سوی نوادگان مالک این بنا مورد مرمت‌شده است.
گذر کوتاه در این خانه، سبک زندگی گذشته مردمان این منطقه را برای بینندگان آن نمایان می‌کند؛ چراکه این مجموعه هنوز اصالت خود را حفظ کرده و در رقابت نابرابر با تمدن مدرن دست‌مایه تغییر و تحول نشده است. وجود چنین مکان گران‌مایه‌ای در صورت استفاده صحیح می‌تواند به‌عنوان یکی از جاذبه‌های تاریخی این روستا در جذب گردشگران داخلی و خارجی موفق باشد؛ چراکه امروزه اقامت در اقامتگاه‌های بوم‌گردی در کشور به یکی از محورهای توسعه صنعت گردشگری در کشور مطرح است و این بنا در صورت پا گذاشتن در این عرصه می‌تواند توفیق فراوانی در جذب گردشگر داشته باشد.
خانه تاریخی سید آقا
خانه تاریخی سید آقا را نیز باید یکی از خانه‌های تاریخی و مهم دهشیر نام برد. این بنای تاریخی که از معماری منحصربه‌فردی برخوردار است از قدمت بالایی برخوردار است. این خانه به‌واسطه معماری بی‌نظیر خود و بهره‌گیری از بادگیرهای سنتی یزدی موردتوجه سرمایه‌گذاران این منطقه قرارگرفته است و به‌زودی به‌عنوان خانه بوم‌گردی فعالیت خود را آغاز می‌کند.
این بنای تاریخی که از زیبایی خاصی برخوردار است می‌تواند یکی از آثاری باشد که گردشگران داخلی و خارجی با بازدید و اقامت در آن می‌توانند با سبک معماری سنتی ایرانی اسلامی آشنا شوند.
حسینیه صاحب‌الزمان (ع) دهشیر
حسینیه دهشیر یکی از بزرگ‌ترین و باشکوه‌ترین حسینیه‌های جهان محسوب شده و همه‌ساله در ایام محرم پذیرای عزاداران بسیاری از افراد از سراسر کشور است. این حسینیه که در مرکز روستا واقع است از معماری بی‌نظیری برخوردار بوده و نمایی از سبک ایرانی و اسلامی معماری را به نمایش می‌گذارد.
//فارس