علی بن محمد (ع) مشهور به امام هادی (ع) و امام علی النقی (ع) امام دهم شیعیان است، آن حضرت در سال 212 هجری قمری دیده به جهان گشود و در سال 220 هجری قمری امامت شیعه از پدر بزرگوارشان به آن حضرت منتقل شد. مدت امامت آن حضرت حدود 34 سال بود و در سال 254 هجری قمری به دست معتمد عباسی به شهادت رسیدند .
ولادت
حضرت امام هادی(ع) در سال 212 هجری قمری در شهر صریا (نزدیک مدینه) دیده به جهان گشود،پدر ایشان حضرت امام محمدتقی جوادالائمه (ع) و مادرشان بانویی فاضله و عفیفه به نام سمانه بود. نام مبارک ایشان علی از القابشان نقی، هادی و نجیب؛ و کنیه‌شان ابوالحسن است .
همسر و فرزندان
همسر امام هادی(ع) حُدیث یا سلیل نام داشت، او کنیزی از اهالی «نوبه» بود و او مادر امام حسن عسکری(ع) است.
اکثر علمای شیعه چهار فرزند پسر برای امام هادی(ع) ذکر کرده‌اند، اما در تعداد دختران او اختلاف است. خصیبی می‌نویسد: فرزندان امام هادی(ع) عبارتند از: امام حسن عسکری(ع)، محمد، حسین و جعفر (مدّعی امامت و معروف به جعفر کذاب )
شیخ مفید در مورد فرزندان او می‌نویسد: جانشین آن حضرت ابامحمد حسن (ع) است که امام بعد از اوست و حسین و محمد و جعفر و دختری به نام عایشه، و این شهرآشوب دختری به نام علیه برای او نام می‌برد. البته با توجه به قرائن و شواهد امکان دارد امام هادی(ع) فقط دارای یک دختر بوده باشد که نام‌های متفاوتی داشته است. از سخنان علمای اهل سنّت نیز برمی‌آید که وی چهار فرزند پسر و یک دختر داشته است .
اوضاع سیاسی زمان امام هادی(ع)
امام علی النقی الهادی (ع) در سال 220 هجری قمری در مدینه به امامت رسیدند. آن حضرت 13 سال اول امامت خود را در آن شهر سپری نمود و ضمن بهره‌رسانی معنوی و علمی به شیعیان، به امور آّنان رسیدگی می‌کردند تا این که متوکل (خلیفه ی وقت) که در دشمنی با ائمه اطهار مشهور بود؛ به خاطر هراسی که از نفوذ و محبوبیت امام در جامعه داشت ایشان را از مدینه به سامرا فراخواند زیرا احساس می‌کرد که باید امام را از نزدیک تحت نظر بگیرد.
پس از آمدن امام به سامرا، اگرچه ایشان ظاهرا آزاد بود اما «متوکل» منزلشان را طوری انتخاب کرده بود که همواره تحت نظر باشند. او به طور مرتب دستور تفتیش منزل ایشان را صادر می‌کرد و تمام دیدارها و رفت و آمدها توسط نیروهای حکومتی کنترل می شد .
او جو بسیار خفقان آمیزی را بر جامعه حکمفرما کرده بود و سختگیری و فشار زیادی را بر شیعیان اعمال می‌کرد: او علویان را در محاصره اقتصادی قرار داده بود. به شاعران درباری مال فراوانی می‌داد تا در اشعار خود به ائمه بی احترامی کنند. او اکثر سادات جلیل القدر آن زمان را دستگیر و زندانی کرده بود. از هولناکترین اقدامات او در دوره حکومتش، انهدام و تخریب مرقد امام حسین (ع) بود.
اوضاع معیشتی مردم و به خصوص علویان در زمان خلفای عباسی به خصوص متوکل و بقیه ی خلفای هم عصر امام هادی (ع) بسیار دشوار بود زیرا آنان بیت المال مسلمین را صرف خوشگذرانی‌هایی می‌کردند که به گواهی تاریخ، هزینه های مربوط به آ نها بی‌سابقه بوده است .
شهادت
آن حضرت در شهر سامرا به شهادت رسیدند و در مورد شهادت ایشان و قاتل آن حضرت اختلاف است، برخی معتمد عباسی را قاتل آن حضرت می‌دانند (یعنی این واقعه در زمان خلافت معتمد رخ داده است) و به عقیده برخی دیگر معتز عباسی، فرمان قتل آن بزرگوار را صادر و معتمد آن را اجرا کرد. (یعنی این واقعه در زمان خلافت معتز روی داده است . )
گفتنی است؛ پس از شهادت امام هادی(ع)، امام حسن عسکری (ع) بر پیکر مطهر پدر خویش نماز گزارد و پس از تشییع جنازه، ایشان را در منزل خویش به خاک سپردند .