غلامرضا شریعتی در همایش مدیریت پسماند خوزستان اظهار کرد: در خوزستان به علت شرایط خاص، صنعتی بودن، مسائل نفت، گاز، پتروشیمی و تولیدات کشاورزی و مسائلی از این قبیل، بحث مدیریت پسماند حساس و مهم است.
وی افزود: عدم توجه به این موضوع، خسارات جبران‌ناپذیری به خوزستان وارد می‌کند و امکان ادامه زندگی در این استان را سخت می‌کند.
استاندار خوزستان گفت: کسانی که سال‌ها در خوزستان زندگی کرده‌اند، متوجه شده‌اند که اگر به مباحث زیست محیطی و بحث پسماند بی‌توجهی شود، ممکن است چند سال دیگر به صورت مستقیم درگیر این مساله شویم.
شریعتی بیان کرد: میلیون‌ها سال موجودات زنده سازگار با محیط خود روی این کره خاکی زیسته‌اند. پس از خلقت انسان نیز هزاران سال مساله‌ای به عنوان کمبود مواد اولیه و یا مشکلی به نام تجمع یا تراکم مواد زائد وجود نداشت؛ اما پس از انقلاب صنعتی، تغییر الگوی مصرف، رشد و چیرگی بشر بر طبیعت، تکامل روزافزون تکنولوژی و رشد بی‌رویه جمعیت انسانی، در قرن اخیر سبب تولید انواع پساب‌های صنعتی و خانگی شده است.
وی عنوان کرد: تمایل مردم به شهرنشینی، مهاجرت و افزایش سریع جمعیت شهرها از جمله آثار عادی رشد اقتصادی و صنعتی هستند که موجب تراکم جمعیت در بعضی از شهرهای بزرگ و ایجاد نواقصی در زمینه مدیریت صحیح پسماندها شده است.
استاندار خوزستان خاطرنشان کرد: رشد روزافزون جمعیت ایران به همراه ایجاد مراکز جمعیتی جدید، فقدان یا ضعف سیاستگذاری، ارزیابی عملکردهای گوناگون شهری بر اساس برنامه جامع و کلان ملی و تداوم تخلیه زائدات در محیط زیست از جمله عوامل بحران‌زایی است که محیط زیست طبیعی و کیفیت بهداشت و سلامت انسان‌ها را در معرض خطرهای زیاد و گوناگون قرار داده است.
شریعتی ادامه داد: این واقعیت که نظام مدیریت پسماند کشور در شرایط نسبتا بحرانی و به دور از وضعیت مطلوب قرار دارد، بر کسی پوشیده نیست و در این زمینه به نقطه سخت رسیده‌ایم و در صورت عدم اقدام، جهت آن به سمت روند بحرانی حرکت خواهد کرد.
وی عنوان کرد: این مساله زمانی پیچیدگی بیشتری پیدا می‌کند که اثرات منفی و زیانبار آن در ارتباط با سایر نظام‌های موجود از جمله نظام زیست محیطی مورد بررسی قرار بگیرد. به طور مثال یکی از پیامدهای منفی زیست محیطی که در اثر عدم ارزیابی مناسب محل دفن بهداشتی پسماندهای شهری ایجاد می‌شود، حرکت شیرابه‌ها و ایجاد آلودگی در آب‌های زیرزمینی است.
استاندار خوزستان بیان کرد: نظام مدیریت مواد زائد متشکل از عناصر و اجزایی مانند تولید پسماند، جمع‌آوری و حمل پسماند، پردازش و بازیافت و سایر موارد است. قطعا بدون وجود برنامه‌های جامع در ارتباط با هر یک از این موارد مانند تغییر الگوی مصرف خانوارها، تولید، جمع‌آوری، به کارگیری دانش فنی به‌روز و استفاده از تکنولوژی‌های نوین در زمینه مدیریت پسماندها، نتایج و اهداف مورد نظر از نظر طراحی نظام مدیریت زائد ایجاد نخواهد شد.
شریعتی گفت: مقوله محیط زیست در سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران تا افق سال ۱۴۰۴ نشان دیگری از اولویت‌بخشی نظام اسلامی برای تصمیم‌گیری برای این موضوع مهم است. سند چشم‌انداز آمیزه‌هایی از داوری‌های مبتنی بر ایدئولوژی نظام، واقعیت‌های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و محیطی زیستی جامعه است که تهیه و تنظیم آن انجام شد و پیش‌بینی و ترسیم افق ما در سال ۱۴۰۴ را انجام داد.
وی عنوان کرد: هدف سند محیط زیست در سند چشم‌انداز جهت بهره‌مندی از محیط زیست مطلوب برای جامعه ایرانی بیان شده است. با توجه به اهداف دیگر این سند مانند توسعه اقتصادی، ارتقای فرهنگ و اخلاق و مسائل اجتماعی و فرهنگی می‌توان رویکردی جهت ایجاد تناسب میان نهادهای اجتماعی، اقتصادی و تعادل بوم‌شناختی را از این سند چشم‌انداز استنتاج کرد.
استاندار خوزستان گفت: بدیهی است که دستیابی اهداف محیط زیستی سند چشم‌انداز مستلزم برنامه‌ریزی هدفمند و اجرای دقیق آن در سال‌های باقی مانده است. مقرر شده بود این سند در مدت ۲۰ سال تهیه و اجرایی شود که اکنون تنها شش سال به پایان این برنامه باقی مانده، در صورتی که اهداف حاصل شده متناسب با ۱۴ سال گذشته نیست. بنابراین اگر می‌خواهیم به اهداف خود برسیم، در شش سال باقی مانده باید کار سنگین و هدفمندتری انجام شود.
شریعتی ادامه داد: فلسفه تهیه سند ملی محیط زیست، تدوین نقشه راه برای دستیابی به محیط زیست مطلوب در افق چشم‌انداز سال ۱۴۰۴ است.
وی با بیان اینکه باید نگاه ما به محیط زیست تغییر یابد و محیط زیست را اولویت خود قرار دهیم، گفت: اکنون به محیط زیست به عنوان اولویت دوم و سوم در نظام فکری نگاه می‌کنیم و تا زمانی که چنین نگاهی داشته باشیم، رسیدن به اهدف سند چشم‌انداز پیش‌بینی شده کار سختی است. اگر نظام فکری ما اصلاح و به محیط زیست به عنوان اولویت اصلی و اساسی جامعه توجه کنیم و در برنامه‌ریزی نیز حفظ و ارتقای مسائل زیست محیطی را مدنظر قرار دهیم، می‌توانیم به اهداف مورد نظر دست بیابیم.
استاندار خوزستان بیان کرد: نگرش برنامه‌ریزان ما نسبت به محیط زیست در روند توسعه پایدار باید تغییر کند. نظام برنامه‌ریزی ما نیز به محیط زیست به عنوان اولویت اساسی و نخست نگاه نمی‌کند و محیط زیست جزو اولویت‌های دوم و سوم قرار گرفته است در حالی که باید مسائل زیست محیطی در برنامه‌های توسعه مدنظر قرار بگیرد.
شریعتی تصریح کرد: بدون شک اصلاح زیرساخت‌های فکری و نگرش برنامه‌ریزان نسبت به جایگاه و اهمیت محیط زیست در روند توسعه پایدار کشورها از اولویت زیادی برخوردار است. برنامه‌های توسعه زمانی می‌تواند به اهداف مورد نظر دست پیدا کند که برنامه‌ریزان و مجریان آن بر ظرفیت‌های محیطی، نیروهای انسانی و فضاهای فرهنگی به عنوان بستر و ابزار توسعه وقوف کامل داشته باشند و در برنامه‌ریزی‌ها آن را لحاظ کنند.
وی با اشاره به چالش‌های اصلی مدیریت پسماند کشور، بیان کرد: فقدان برنامه جامع به عنوان نقشه راه در مدیریت اجرایی هر یک از گروه پسماندها، عدم هماهنگی دستگاه‌های ذیربط در اجرای قوانین و مدیریت مربوطه، در اولویت نبودن موضوع مدیریت پسماندها در جریان برنامه‌های کلان ملی، عدم تامین منابع مالی و تخصیص اعتبارات لازم متناسب با نیازهای بخش پسماند، عدم همکاری رسانه ملی در راستای فرهنگ‌سازی در زمینه مدیریت پسماند برخی از چالش‌های مدیریت پسماند کشور هستند.
استاندار خوزستان گفت: در راستای تعهدات جمهوری اسلامی در کنوانسیون‌های بین‌المللی مرتبط با پسماند، کلیه دستورالعمل‌ها و ضوابط توسط معاون حفاظت محیط زیست کشور به صورت مستمر پیگیری می‌شود.
شریعتی افزود: باید تغییر باور و نگرش، جابه‌جایی اولویت‌ها در ذهن‌مان و اولویت قرار دادن بحث محیط زیست در برنامه‌ریزی‌ها و مدیریت جامع انجام شود. با این اقدام می توانیم در سازمان‌های بین‌المللی گزارشات خوبی از تعهدمان در این زمینه ارائه دهیم تا نظام بین‌المللی، ایران را به عنوان یکی از کشورهایی که خود را نسبت به محیط زیست متعهد می‌داند، بشناسد.
وی تصریح کرد: بعضا مراکز بزرگ صنعتی سال‌ها کار می‌کنند و سودهای زیادی به دست می‌آورند اما بحث‌های زیست محیطی، دفع بهداشتی، فاضلاب و پسماندهای این صنایع در مرحله آخر قرار می‌گیرد و پس از سال‌ها برداشت سود با سخت‌گیری‌های زیاد مجبور می‌شوند در این زمینه اقدام کنند که برخی مواقع کار را نصف و نیمه انجام می‌دهند. این صنایع، این اقدام را به نوعی تنها هزینه می‌دانند و فکر نمی‌کنند که این مواد آلاینده امکان زندگی را برای خودشان و نسل آینده از بین خواهد برد، در حالی که باید به این موضوع به عنوان سرمایه بین نسلی نگاه شود.
شریعتی بیان کرد: در خورهای ماهشهر امکان صید و ماهیگیری فراهم نیست زیرا میزان جیوه‌ای که در این مناطق وجود دارد، بیش از حد مجاز است و امکان صید و استفاده از آبزیان این منطقه وجود ندارد. پس از چند سال توانستیم پتروشیمی بندر امام را مقید کنیم که در زمینه خارج کردن جیوه از پسماندها اقدام کنند. همچنین پسماندهای سایر شرکت‌های مختلف این منطقه و مناطق دیگر و پسماندهای شهری و کشاورزی نیز دچار مشکل هستند.
استاندار خوزستان عنوان کرد: باید شهرداری‌ها و شرکت‌ها را به دفع بهداشتی و استاندارد پسماندهای خانگی و صنعتی مقید کنیم. همچنین پسماند کشاورزی می‌توانند بازیافت شوند، و باید در این زمینه گام‌هایی برداریم. به مدیریت امور شهری خوزستان تاکید کرده‌ام که برنامه جامعی جهت مدیریت پسماند منطقه‌ای برای شهرداری‌ها تدوین کند زیرا ممکن است شهرداری‌ها نتوانند در این زمینه اقدام کنند.
وی بیان کرد: در زمینه تالاب‌ها نسبت به شرایط گذشته، وضعیت بهبود یافته و در بحث کنترل کانون ریزگردها پیشرفت‌های خوبی حاصل شده است که امیدواریم در بحث مدیریت پسماندها نیز بر اساس نقشه راه و سند جامعی که تدوین خواهد شد، گام برداریم.
شریعتی با اشاره به دعوت و حضور کارشناسان خارجی در این نشست برای ارائه طرح‌های مدیریت پسماند مناسب با شرایط خوزستان تصریح کرد: امیدواریم این همکاری و همراهی تجارب و دانش فنی کارشناسان خارجی در روند بهبود شرایط زیست محیطی خوزستان به ما کمک کند و برای مدیریت پسماند خوزستان نتایج مثمر ثمری داشته باشد.
