چالش ۲۰ ساله ایران و آمریکا در حال رسیدن به نقطه‌ای است که چندان برای ایالات‌متحده خوشایند نبوده اما واقعیتی است که این کشور در حال پذیرش آن است و برای کم‌کردن سطح تخاصمات راهی جز قبول آن ندارد.
ایران با آشکارکردن برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای خود از اوایل دهه ۸۰ که حق مسلمش بود، اروپا و آمریکا را وارد چالشی کرد که تا امروز هم ادامه دارد. هر چند که غرب با امنیتی‌سازی برنامه هسته‌ای ایران و تهدید قلمداد‌کردن کشورمان برای جامعه‌جهانی و وارد کردن اتهام ساخت سلاح هسته‌ای سعی داشت که دست‌اندازی بزرگ در مسیر هسته‌ای شدن ایران و رسیدن به قله‌های تکنولوژی این صنعت ایجاد کند اما تمام فشارهای آمریکا به نتیجه مطلوب نرسیده و با وجود تمام راهبردهای مبتنی بر فشار از جمله تحریم‌های اقتصادی، اجماع دیپلماتیک علیه کشور و ترور دانشمندان هسته‌ای، برنامه هسته‌ای ایران شتاب چشمگیر و قابل‌توجهی را طی کرد و نیل به این نقطه، موجب شده که ایالات‌متحده در قدرت هسته‌ای کشورمان را بپذیرد.
هضم و پذیرش فتح قله‌های تکنولوژی و صنعت توسط کشورهای جهان سوم برای غرب و به‌خصوص آمریکا مسئله‌ای دشوار است اما زمانی که واقعیت موجود خود را بر منویات تحمیل می‌کند، راهی جز پذیرش وجود ندارد.
کاخ سفید در حال پذیرش واقعیت ایران هسته‌ای است
اخیراً یکی از اعضای اندیشکده «مرکز منافع ملی آمریکا» به این مسئله اذعان کرده که دولت آمریکا در حال پذیرش ایران به عنوان یک قدرت هسته‌ای است.
«گِرِگ پریدی» عضو ارشد بخش خاورمیانه در اندیشکده «مرکز منافع ملی» آمریکا در وبگاه «نشنال اینترست» این کشور، یادداشتی تحت این عنوان منتشر کرد: «گزینه‌های بد بایدن در قبال ایران». این تحلیلگر ارشد آمریکایی در مطلب خود تصریح کرده که «متاسفانه ایران یک قدرت هسته‌ای است و کاخ سفید در حال پذیرش این واقعیت است».
وی نوشت: «به دنبال تبادل زندانیان که هفته گذشته بین ایالات متحده و ایران پس از انتقال ۶ میلیارد دلار از درآمد نفتی ایران انجام شد، منتقدان دولت بار دیگر مخالفت خود را با معامله با دولت فعلی ایران ابراز کردند. علاوه بر شروط تایید شده توافق مبادله زندانیان و انتقال دارایی‌ها، در ماه‌های اخیر همچنین مشخص شده است که تلاش‌های گسترده‌تری برای تشویق ایران به کاهش سرعت برنامه غنی‌سازی اورانیوم و کاهش تنش‌ها در خاورمیانه در جریان است. هدف از این کار ایجاد "تفاهمات" غیررسمی با ایران از طریق ترکیبی از "خط قرمزهای" ایالات متحده و کاهش آشکار تحریم‌ها که صادرات نفت ایران را هدف قرار می‌دهد، به جای مذاکره برای توافق رسمی است؛ توافق رسمی که اگر حاصل شود مشمول بررسی کنگره بر اساس قانون بررسی توافق هسته‌ای ایران (قانون اینارا) خواهد بود».
به نوشته عضو ارشد اندیشکده مرکز منافع ملی آمریکا، «این رویکرد حمایت علنی کمی در میان طبقه سیاسی هر یک از این حزب در واشنگتن خواهد داشت. اما در فقدان هر گونه جایگزین‌های بهتر، (چنین وضعیتی) فرصتی را برای دولت بایدن برای جلوگیری از تشدید بحران با ایران و مقابله با تحرکات عربستان سعودی برای بالا بردن بهای نفت ایجاد می‌کند؛ هر یک از این دو اقدام می‌تواند تلاش بایدن برای انتخاب مجدد در سال ۲۰۲۴ را تضعیف کند».
گرگ پریدی ادامه داد: «تاکنون نتایج این تلاش روی مسیر هسته‌ای ایران نسبتا کم اما مثبت بوده است. آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که اوایل سپتامبر قبل از نشست شورای حکام منتشر شد، نشان داد که آنها تولید اورانیوم با غلظت ۶۰ درصد خودشان را کاهش دادند... و برخی از مواد را رقیق کردند تا میزان ذخایر خودشان را کاهش دهند آنها همچنین سرعت نصب سانتیرفیوژهای پیشرفته را کاهش دادند. چنین اقداماتی اگر ایران غنی‌سازی اورانیوم در سطح نظامی را انتخاب کند، باعث طولانی‌تر شدن "زمان گریز" نمی‌شود اما این توقف یک گام کاهش تنش است که در صورت ادامه، از یک بحران حاد جلوگیری می‌کند».
به ادعای این تحلیلگر ارشد آمریکایی، «ایران همچنین به نیروهای نیابتی خود در عراق و سوریه دستور داده است تا حملات به پرسنل نظامی آمریکایی مستقر در آنجا را متوقف کنند؛ حملاتی که تا سال گذشته مکرر انجام می‌شد. بیش از چهار ماه است که چنین حوادثی (حملات به مواضع آمریکایی‌ها) در سوریه و بیش از یک سال در عراق رخ نداده است. در حالی که ایران همچنان با حضور ایالات متحده در آن کشورها مخالف است و می‌تواند تصمیم بگیرد که این اقدام را معکوس کند(دوباره دستور حملات نیروهای نیابتی خود به آمریکایی‌ها در منطقه را بدهد)، در حال حاضر یک منبع دیگری از تنش را که می‌تواند به بحران تبدیل شود، از بین می‌برد».
در شرایطی که دولت جو بایدن همچنان در حال پیش بردن سیاست «کارزار حداکثری» دولت دونالد ترامپ علیه ایران است، پریدی ادعا کرد که واشنگتن از شدت تحریم‌های نفتی کاسته است.
این عضو ارشد اندیشکده آمریکایی مدعی شد: «در زمینه نفت، در (فصل) تابستان به طور فزاینده‌ای آشکار شده است که ایالات متحده حتی بیشتر (از قبل) به سمت اجرای سست تحریم‌های صادرات نفت ایران رفته است...در حالی که وزارت خارجه (آمریکا) رسما چنین تغییر سیاستی را تکذیب کرده است، مقام‌های ایالات متحده تایید کردند که اجرای تحریم‌ها را با "شدت سبک‌تر" دنبال کرده‌اند. مطمئنا منتقدان مراودات دولت بایدن با ایران این موضوع را متوجه شده‌اند».
به باور او، «عربستان سعودی در ژوئن اعلام کرد که یک میلیون بشکه نفت در روز کاهش تولید یکجانبه خود را از ماه جولای آغاز کرده است، علاوه بر کاهش تولید به عنوان بخشی از چارچوب اوپک پلاس، که اکنون حداقل تا پایان سال تمدید شده است. این حرکت غافلگیرکننده بود و نشان دهنده فشار بسیار تهاجمی برای با ثبات سازی بازار و حمایت از قیمت‌ها بود. از زمان اعلام عربستان سعودی، بهای نفت خام بیش از ۲۵ درصد افزایش یافته است و قیمت نفت برنت بالاتر از ۹۴ دلار است و پیش بینی خود اوپک کسری عرضه بزرگ ۳.۳ میلیون بشکه در روز برای سه ماهه چهارم سال ۲۰۲۳ را نشان می‌دهد».
پریدی اضافه کرد: «در حالی که دولت بایدن در حال پیگیری یک توافق چند وجهی برای عادی سازی روابط بین عربستان سعودی و اسرائیل است که می‌تواند روابط آمریکا و عربستان را بهبود بخشد، هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که سیاست تولید نفت عربستان بخشی از مذاکرات کنونی آمریکا و عربستان سعودی باشد. با توجه به اینکه تحلیلگران وال استریت دوباره در مورد پتانسیل نفت ۱۰۰ دلاری در هر بشکه صحبت می‌کنند و انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده در سال آینده در راه است، برای دولت بایدن اتخاذ (سیاست) اجرای سخت گیرانه‌تر علیه ایران را دست کم دشوار خواهد کرد».
تحلیلگر ارشد آمریکایی مدعی شد: «هر چند تاکنون دولت بایدن درباره رایزنی‌های غیر مستقیم خودش با ایران سخنی نگفته و هیچ توافقی را درباره ارتباط صبر آشکار ایران در مورد غنی سازی و حملات نیروهای نیابتی در قبال بردباری آشکار ایالات متحده در قبال اجرای تحریم‌ها تایید نکرده است. این موضوع، احتمالا عامدانه است چرا که یک توافق رسمی باعث مطرح شدن قانون بازبینی توافق هسته‌ای ایران (اینارا) کنگره خواهد شد؛ موضوعی که بسیار چالش زا و با توجه به سال انتخاباتی کنونی، مساله‌ای حزبی خواهد شد. همچنین نشان‌دهنده آن چیزی است که به نظر می‌رسد روی آن توافق شده است در مقایسه با هرگونه پیگیری رسمی و قابل قبول برجام که احتمال آن بسیار محدود است».
وی ادعا کرد: «تلاش‌های میانجیگران شامل قطر و عمان برای تقویت این تلاش ادامه دارد. با این حال، بعید است که پیش از انتخابات نوامبر ۲۰۲۴ آمریکا شاهد توافق رسمی باشیم. تلاش‌های شایعه شده برای ترتیب دادن حداقل یک مراوده غیرمستقیم بین ایالات متحده و ایران طی نشست هفته گذشته مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک ظاهراً ناموفق بوده است».
پریدی مدعی شد: «حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران اخیراً به احتمال آغاز مجدد مذاکرات با میانجیگری اروپا با آمریکا اشاره کرد...اما این بعید به نظر می‌رسد. ایالات متحده تصریح کرده است که پنجره بازگشت به برجام بسته شده است و با نزدیک شدن به پایان دوره اول ریاست جمهوری جو بایدن، درخواست‌های ایران برای "تضمین‌های" ایالات متحده در آن زمان بسیار دور از ذهن به نظر می‌رسد».
تحلیلگر آمریکایی معتقد است: «در حال حاضر، تلاش برای جلوگیری از فاجعه در کوتاه مدت بهترین گزینه موجود است. این موضوع، رضایت‌بخش نیست اما با توجه به محدودیت‌هایی که آنها با آن مواجه هستند، از جمله از دست رفتن اعتبار ایالات متحده در نتیجه خروج رئیس‌جمهور ترامپ از برجام در حالی که ایران به آن توافق پایبند بوده است، اگر دولت بایدن واقعاً ایران را از یک مسیر اتمی شدن هسته‌ای دور کرده باشد؛ مسیری که به سرعت به بحران منتهی می‌شد، (دولت بایدن) شایسته دریافت اعتبار و تحسین است».
به باور وی، «اگر رئیس‌جمهور بایدن مجدداً در انتخابات پیروز شود، ممکن است فضا برای مذاکرات مجدد در مورد (توافق) دائمی تر وجود داشته باشد. احتمالاً بایدن در دور دوم (ریاست جمهوری)، نگرانی‌های تهران را در مورد لغو مجدد توافق از سوی واشنگتن کاهش دهد. با این حال، بعید است که دولت بایدن بتواند ایران را وادار کند که برنامه هسته‌ای خود را تا نزدیک به سطوح محدود تحمیل شده توسط برجام بازگرداند، چه برسد به اینکه بخواهد برخی از آن مفادی این توافق را "طولانی تر و قوی‌تر" بکند».
در شرایطی که ایران بارها اعلام کرده برنامه هسته‌ای ایران صرفا برای اخداف صلح آمیز است و سلاح اتمی مغایر با تعالیم و آموزه‌های اسلامی است، تحلیلگر امریکایی در مطلب خود علیه برنامه هسته‌ای ایران موضع گرفت.
گِرِگ پریدی در پایان یادداشت خود نوشت: «متاسفانه ایران هم اکنون یک کشور در آستانه هسته‌ای شدن است، جایگاهی که حتی با درگیری نظامی هم امکان معکوس کردن و به عقب راندن دائمی آن وجود ندارد. مرکزیت دستورکار معقولانه برای توافق تکمیلی در دوره دوم ریاست جمهوری بایدن، روی احیای شفاف سازی و طولانی کردن زمان گریز اتمی ایران باشد تا به جهان اطمینان بیشتری بدهد مبنی بر اینکه ایران همچنان یک کشور در آستانه هسته‌ای شدن باقی بماند و به یک قدرت هسته‌ای (دارای سلاح اتمی) تبدیل نشود».
مقاومتی که در حال جواب‌دادن است
هر چند که هنوز تا پذیرش ایران هسته‌ای توسط جامعه‌جهانی فاصله وجود دارد اما شواهد موید این نکته است که نتایج مقاومت دو دهه‌ای ایران مقابل فشارهای خصمانه غرب در حال نمایان شدن است. اینکه اندیشکده‌های آمریکایی در رسانه‌ها در حال تئوریزه‌کردن و جاانداختن ایران هسته‌ای هستند، نشانگر هضم آرام واقعیت موجود توسط آمریکا و دولت‌مردان این کشور است. سیاست‌مداران آمریکایی دریافته‌اند که تمامی گزینه‌های مبتنی بر فشار کارایی خود را از دست داده و راهی جز پذیرش واقعیت‌ها وجود ندارد.