اخیرا سازمان ملل در تاریخ ۰۱ /۱۰/ ۱۳۹۶ قطعنامههای با ۱۲۸ رای منفی علیه آمریکا تصویب کرد. ترامپ که در ۱۵ آذر (۶ دسامبر) دستور انتقال سفارت آمریکا از تلاویو به بیت المقدس را صادر کرد بود، اکثر کشورها با این تصمیم مخالفت کردند و آن را برای اینده خاورمیانه مفید نمیدانند. این تصمیم ترامپ یک پیامد خواهد داشت و آن کاهش نقش امریکا در روند مذاکرات صلح و افزایش نقش سازمان ملل در روند صلح بین فلسطین و رژیم اسرائیل میباشد.
در مجموع اکثر مخالفین معتقد بودند که تصمیم ترامپ باعث میشود روند مذاکرات صلح متوقف شود و امریکا که خود ناظر بر روند صلح بود باعث میشود که کنترل و اقتدارش بر این روند کاهش یابد. محمود عباس رئیس تشکیلات خود گردان فلسطین اعلام کرده است که آمریکا دیگر صلاحیت نظارت بر روند صلح خاورمیانه را ندارد و همچنین عباس از اجماع بین المللی حاصل شده در نشست شورای امنیت و مجمع عمومی در خصوص بیت المقدس که تصمیم دولت ترامپ در آن محکوم شد استقبال کرد.
از طرف دیگر عربستان سعودی نمیتوانند به عنوان ناظر مذاکرات صلح جایگزین آمریکا شود؛ چون مقامات این کشور ترجیح میدهد خود را در تضاد با امریکا و اسرائیل قرار ندهند؛ و همچنین ولیعهد عربستان برای تثبیت و تداوم قدرت خود به حمایت آمریکا نیاز خواهد داشت و چه بسا ممکن است در تصمیمات مهم داخلی و خارجی از آمریکا تاثیر پذیر باشد. نکته بعدی این میباشد که هیچ کدام از کشورهای اروپایی نمیخواهند خود را در این مسئله دخیل کنند، چون هر گونه ورود به مسئله روابط آنها را با امریکا و اسرائیل تحت تاثیر قرار خواهد داد؛ اگر هم کشورها اروپایی و عربی تا اینجای کار مخالفتها نسبت به تصمیم ترامپ ابراز داشته اند، این مخالفتها صرفا واکنشی میباشد و پس از مدتی فروکش میشوند؛ و از طرف دیگر میان کشورهای اسلامی اختلافات شدیدی وجود دارد و همین باعث شده در حال حاضرچشم انداز بین کشورهای اسلامی برای اتحاد و در اولویت قرار دادند مسئله فلسطین وجود نداشته باشد، و بهترین مرجع برای پی گیری مسئله فلسطین پی گیری آن از طریق سازمان ملل و از طریق مجمع عمومی و شورای امنیت میباشد.
چرا که کشورها اسلامی اختلافات و مناقشات بین خود را وارد سازمانها و نهادهای منطقهای کرده اند و باعث شده عملا سازمانهای منطقهای کارکرد خود را از دست بدهند. ولی سازمان ملل میتواند با فراهم کردن فضای مناسب گفت و گو و حضور نمایندگان کشورهای اسلامی در یک مقر مشترک با هزینههای کمتر نقش موثری در روند صلح فلسطین و دفاع از قدس و فلسطینیان داشته باشد. در همین راستا در جلسه اضطراری سازمان همکاری کشورهای اسلامی در ترکیه بر پی گیری مسئله قدس از طریق سازمان ملل تاکید شد، که کشورهای اسلامی باید در مباحث سازمان ملل و شورای امنیت به طور فعال شرکت کنند.
البته این موضوع مشروط به این میباشد که دو طرف روند مذاکرات صلح را ادامه بدهند. با این وجود سازمان ملل از سال ۱۹۴۷ تا زمان حاضر چندین قطعنامه برای اختلافات بین رژیم اسرائیل و فلسطین صادر کرده است و تعداد زیادی از آنها علیه اسرائیل بوده است؛ و از طرفی دیگر کشورهای اسلامی و نمایندگان مردم فلسطین به طور راحت تری میتواند مسئله قدس را در مجمع عمومی سازمان ملل مطرح و پی گیری کنند. به طور کلی قطعنامههای سازمان ملل در رابطه با فلسطین را میتوان به چهار گروه زیر دسته بندی کرد:
۱ـ تروریسم و تجاوزات رژیم اسرائیل، در این مورد سازمان ملل پنج قطعنامه به شمارههای ۵۹، ۱۰۱، ۱۰۶، ۲۴۲ و ۳۳۸ صادر کرده است. سازمان ملل با صدور این قطعنامهها ضمن محکوم کردن تهاجمات و تجاوزات رژیم اسرائیل به سرزمینهای اشغالی فلسطین از رژیم اسرائیل خواسته است که به آتش بس پایبند باشد.۲ـ محور دوم قطعنامههای سازمان ملل درباره حق بازگشت و تعیین سرنوشت است. چرا که حق تعیین سرنوشت از حقوق اولیه هر انسان و ملتی میباشد و سازمان ملل در همین خصوص ۱۴ قطعنامه به شمارههای ۱۹۴، ۳۹۴، ۱۶۰۴، ۲۱۵۴، ۲۴۵۲، ۲۶۴۹، ۲۶۷۲، ۲۷۸۷، ۲۷۹۲، ۲۹۵۵، ۳۰۷۰، ۳۰۸۹، ۳۲۳۶، ۳۲۴۶ صادر کرده است.
سازمان ملل در این قطعنامهها بخصوص قطعنامه ۱۹۴ بر حق بازگشت آوارگان به فلسطین و تشکیل کمیتهای برای دادن گزارش به سازمان ملل در این خصوص و درباره پایبندی به آتش بس و عدم هتک حرمت به مقدسات در قدس شریف تاکید کرده است. همچنین سازمان ملل بر این نکته نیز تاکید کرده است که ملت فلسطین باید خود سرنوشتش را بدون دخالت دیگران تعیین کند. از سوی دیگر، سازمان ملل سازمان امداد و کمک رسانی به آوارگان فلسطینی "آنروا" را برای کمک به آوارگان تشکیل داد. ۳ـ محور سوم قطعنامههای شورای امنیت در مورد قدس است که مجموعا ۸ قطعنامه به شمارههای ۱۸۵، ۲۵۰، ۲۵۱، ۲۵۲، ۲۶۷، ۲۷۱، ۲۲۵۳ و ۲۲۵۴ در این باره صادر کرده است.
سازمان ملل در این قطعنامهها بر حفظ نظم و امنیت قدس و محافظت از مقدسات این شهر و خودداری صهیونیستها از انجام رژه نظامی در آن تاکید کرده است. همچنین در این بیانهها اقدامات " رژیم اسرائیل در نقض قوانین بین الملل و قطعنامههای سازمان ملل محکوم شده و بارها از رژیم اسرائیل خواسته است که به این قطعنامهها احترام بگذارد. ۴-اما محور چهارم قطعنامههای در مورد دیگر مسائل مربوط به فلسطین است که در مجموع سه قطعنامه به شمارههای ۱۸۱، ۳۰۳۴ و ۳۱۰۳ است. در بقیه قطعنامهها هم سازمان ملل مجددا بر حق تعیین سرنوشت و استقلال فلسطین تاکید کرده است.
این قطعنامههای فوق نشان از نقش فعال و پویای سازمان ملل در مسئله فلسطین میباشد. اما از همه مهمتر قطعنامه قاطع مجمع عمومی در جمعه ۱ دی میباشد که کشورها با اکثریت قاطع آمریکا را محکوم میکردند و بیان داشتند که بیت المقدس پایتخت فلسطین میباشد. این اقدام نشان میدهد که سازمان ملل نه تنها میتواند نقش موثری در دفاع از بیت المقدس داشته باشد بلکه میتواند بر افکار عمومی بین المللی تاثیر بگذارد و مظلومیت مردم فلسطین را به جهان نشان بدهد.