محله، کوچکترین واحد سازمانی شهر تلقی میشود که از اهمیت زیادی برخوردار است در کتاب محله سبزه مشهد به معرفی یکی از محلات تاریخی شهر پرداخته شده که البته ممکن است در این کتاب، محدوده و وسعت در نظر گرفته شده برای این محله با تقسیمبندی امروزهی شهرداری متفاوت باشد، زیرا معیارها متفاوت است.
سبزه مشهد دربرگیرندهی شناسنامهی محله است
نویسندهی کتاب با اشاره به اینکه یک محله را میتوان از جهات مختلف مانند معماری، جامعهشناسی و... بررسی کرد، گفت: کتاب محله سبزه مشهد در برگیرندهی شناسنامهی محله است و بررسی همهجانبه را باید پژوهشگران دیگر انجام بدهند.
محمد انصار؛ جمعیت را یکی از شاخصهای تقسیمبندیهای امروزی برشمرد و ابراز کرد: در این کتاب حد و حدود محله را تا جایی در نظر گرفتیم که به حریم محله دیگر برسد محله سبزه مشهد از شمال به محله دباغان و از جنوب به محله سرچشمه و از شرق به محله سرپیر و از غرب به محله میرکریم متصل است.
حفظ حقوق معنوی، اعتبار کار را بالا میبرد
نویسندهی کتاب ادامه داد: محلهی سبزه مشهد در این کتاب از نظر وسعت و جمعیت بزرگتر از تصور اولیهی ذهن مردم خواهد بود از طرفی در همین کتاب محلات فرعی سبزه مشهد یعنی سرچشمه، سرپیر، دباغان و چهارشنبهای به اجمال معرفی میشوند.
انصار با اشاره به اینکه برای نگارش کار هیچ الگویی نداشتیم، گفت: به دلیل آنکه این اثر، نخستین پژوهش مستقل دربارهی یکی از محلات تاریخی شهر است از دو دسته منابع بهره گرفته شده است اول منابع مکتوب که شامل کتابها، نشریات محلی، پایاننامهها، اسناد، تحقیقات دانشجویی و... میشود منبع دوم روایات شفاهی است که گفتارهای افراد مطلع نسبت به یک موضوع را در بر میگیرد.
وی منابع مکتوب را یکی از دلایل متقن بودن این کتاب عنوان کرد و افزود: در این اثر احتمال ندیدن منابع به جزء اسناد، ضعیف است چون که اولاً کار با سند یک امر تخصصی است، دیگر اینکه اسناد متعدد بوده و در همهجا یافت میشوند فقط دهها سند دربارهی حمام کفشدوزان وجود دارد که بخشی از آن نزد یکی از جوانان پژوهشگر موجود است و ما از آن بهره گرفتیم.
نویسنده کتاب بیان کرد: منابع شفاهی یا کار میدانی نامحدود است هر کسی چیزی را میداند که دیگری نمیداند ولی تا جایی که توانستیم به سراغ آن رفتیم، مشخصات افرادی که با آنها مصاحبه گرفته شده، همانند منابع مکتوب در ذیل هر صفحه آمده است.
وی تأکید کرد: معتقدیم که حفظ حقوق معنوی، اعتبار کار را بالا میبرد و دیگر اینکه مسئول گفتارها دقیقاً مشخص میشود و اگر کسی جایی برایش مبهم بود میتواند به راوی اصلی مراجعه کند.
از آسیب به بافت تاریخی تا مفقود شدن سنگ کتیبه مسجد قاجار
نویسندهی کتاب گفت: این اثر بیشتر یک معرفینامه بوده و تخیل و تحلیل در آن کمتر نهفته است لذا یک اثر جامع از هر جهت نیست یک محله را میتوان از جهات مختلف مانند معماری، جامعهشناسی و... بررسی کرد کتاب محله سبزه مشهد دربرگیرنده شناسنامهی محله است بررسی همهجانبه را باید پژوهشگران دیگر انجام بدهند.
انصار با اشاره به اینکه در کتاب مذکور به رویدادهایی که به بافت تاریخی محله آسیب وارد کرده نیز اشاره شده است، بیان کرد: تخریب مقبره مصلا، مفقود شدن سنگ کتیبهی مسجد قاجار، آتشسوزی کاروانسرای مهدی جهود، تخریب تکیهی حزینی، ساختوسازهای غیرمجاز در حریم خانهی دائمی، ساخت یک مجتمع تجاری یا اداری کنار آرامگاه لطفی و... از دیگر نکات قابل توجه در این کتاب است.
وی معرفی 38 خانوادهای که در قرن حاضر در این محله سکونت داشته و نیز 9 شهیدی که به دیدار الهی نائل شدند را از دیگر زوایای متنوع این کتاب برشمرد.
محمد انصار نویسندهی کتاب، دانشآموخته کارشناسی الهیات دانشگاه فردوسی مشهد و از پژوهشگران استان گلستان است، پیش از این دو کتاب دیگر از ایشان به نامهای کتابشناسی استان و کتابستان حماسه به چاپ رسیده بود.