به گزارش تابناک یزد، جاذبه‌‌های گردشگری استان یزد به بافت تاریخی و اماکن مقدس مذهبی اسلام خلاصه نمی‌‌‌‌شود به نحوي كه وجود زیارتگاه‌‌ها و آتشکده‌‌های زرتشتیان در اقصی نقاط اين استان، حاکی از همزیستی مسالمتآمیز ادیان مختلف در استان دارالعباده یزد است.
"محسن ميرجاني" ريیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اردکان در مورد پيشينه تاريخي اين قبيل زيارتگاهها در يزد ميگويد: براساس منابع تاریخی بعد از سه مورد شکست قادسیه، نهاوند و جلولا، دولت ساسانی به یک باره به سمت فروپاشی پیش ميرود و یزدگرد سوم یا به روایتی يزگرد چهارم، هر روز در حال عقبنشینی و دست یافتن به مناطق امنتر برای تجهیز و ساماندهی سپاه یا حفظ جان خود و خانوادهاش بوده است و البته در این ميان، نوادگان و وابستگان به دربار نیز همراه با موکب شاهی در این روند همراه بودند.
وي ادامه ميدهد: یکی از مناطقی که به گفته منابع تاریخی به عنوان نقطهای امن و دور از دسترس تازیان مورد توجه این شاهزادگان و نوادگان ساسانی قرار ميگيرد، یزد بوده است كه به واسطه واقع شدن در مرکز ایران و خشکی و سختی آب و هوا و مردمان مسالمتجویش، خیلی زود به عنوان یکی از مواضع مهاجرت و پناه گرفتن زرتشتیان مطرح و امروزه اکثر زیارتگاههای زرتشتیان در اين استان واقع شده است.
ميرجاني در اين باره به مناطق بكري مانند پیر سبز چک چک یا پیر هریشت كه از سه طرف در محاصره و دیدهبانی کوه قرار دارد، اشاره و اضافه ميكند: موضوع دیگر در اين رابطه، باورهای موجود درباره افرادی است که این مکانها بدانها منتسب است و واقعیت این است که تنها مطلب و مقاله جدی در این خصوص یعنی رمزگشایی از این نوادگان و شاهزادگان ساسانی توسط خانم "مری بویس" و در مطالعات ایشان در زیارتگاه پارس بانوی زرجوع انجام گرفته است.
وي در ادامه خاطرنشان ميكند: در باور عامیانه، زرتشتیان معتقدند که "نيكبانو" خواهر "شهربانو" همسر امام زین العابدین(ع) است و از همین رو پیوندهایی نیز میان مذهب تشیع و دین زرتشتی در طول تاریخ شکل گرفته است.
ريیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اردکان بيان ميكند: با این همه همانطور که اشاره شد به واسطه فقدان مطالعات روش‌‌مند و نبود مستندات کافی مانند فضاهای استودان یا استخواندان و یا دخمههایی که حاکی از تدفین و به خاکسپاری اجساد این افراد است، نمیتوان به صورت قاطع در خصوص صحت افراد مورد اشاره برای این زیارتگاه‌‌ها نظر داد.
وي اعلام ميكند: موضوع دیگر این که ایجاد ابنیه و ساخت و ساز در زیارتگاههای زرتشتی دست کم در اردکان از دوره قاجاریه و دوران ناصر الدین شاه توسط پارسیان هند که زرتشتیان ایرانی مقیم شبه قاره بودهاند و با هزینه شخصی خودشان آنها انجام شده است و این فاصلهي تقریباً زیاد زمانی بین باورهای اواخر ساسانی تا اواسط دوران قاجاریه خودبخود یک فضای مبهم و سوالانگیز را برای این مجموعهها ایجاد می‌کند.
ميرجاني تاكيد ميكند: البته در زیارتگاه پیر سبز چک چک و در آفاق معبد آن، شواهدی از ایجاد مهرابه و هدایت جریان های آبی برای تقدیس الهه آناهیتا در دسترس است که میتواند به دورانهای قدیمیتری نسبت به سلسله قاجاریه بازگردد.
به گفته وي، در مجموع زیارتگاههای زرتشتی در اردکان و استان یزد یکی از شواهد تاریخی مهم و دوران‌ساز در خصوص سیر اضمحلال و نابودی ساسانیان و غلبه اعراب مسلمان بر ایران بوده است.
وي ميگويد: البته با همه اشاراتی که به این موضوع شد، به هیچ روی نمیتوان تصویری منطقی و متقن از این ابنیه به دست داد؛ مادامی که بررسیهای میدانی و پژوهشهای باستانشناسی به صورت روش‌‌مند و علمی در پیرامون و مناطق هم پیوند این زیارتگاه‌‌ها صورت گیرد تا بتوان با کشف و استخراج دادههای مطالعاتی احتمالی به پیش فرضهای مستندوار و قابل استناد دست یافت.
ميرجاني معتقد است كه استان یزد به واسطه روحیه تساهل و تسامح و زندگی مسالمت امروزی که کلیه مذاهب و ادیان موجود در این منطقه داشته اند از دیر باز یکی از مناطق مورد توجه گروهها و اقشار تحت فشار حاکمیتهای گذشته بوده است.
"رستم بلیوانی" متولی زیارتگاه چکچک نيز در گفت‌‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) – منطقه يزد، در مورد این زیارتگاه ميگويد: نام "چک چک" یا "چک چکو" از صدای قطرههای آبی که از صخرههای كوه واقع در كنار اين زيارتگاه میچکد، گرفته شده كه البته در حال حاضر اين آب به درون یک منبع ذخیره هدایت میشود.
وی در مورد پیشینه تاریخی اين مكان عنوان ميكند: این بنا به اعتقاد زرتشتیان در زمان حمله اعراب مسلمان به ایران که با سقوط يزدگرد(پادشاه ساسانی وقت) همراه بوده، برپا شده است به نحوي که "نیکبانو" دختر شاه در هنگام فرار به سمت اردکان میآید و در میان کوه مخفی و ناپدید ميشود.
به گفته بليواني، یکی از کنیزان "نیک بانو" به نام "گوهر بانو" (مروارید) نیز در چند کیلومتری وی مدفون و به نام "پیر هریشت" معروف است.
وي با بيان اين كه بیشترین تعداد بازدید از چك چك در ایام نوروز اتفاق ميافتد، اضافه ميكند: نیایشگاه پیر سبز چك چك از امکانات رفاهی مانند برق، آب آشامیدنی و تعدادی اتاق براي استراحت که به آنها "خیله" گفته ميشود، نيز برخوردار است و در برخي روزها نيز حتي پذيراي چهار هزار گردشگر است.
ريیس انجمن زرتشتیان شریف آباد اردکان در مورد مراسمهاي زرتشتيان در اين نيايشگاه نيز اظهار ميكند: هر ساله از 24
تا 28 خردادماه در اين مكان زیارت عمومی زرتشتیان برگزار میشود که در
این چند روز به دلیل حضور زرتشتيان اقصي نقاط جهان و کمبود فضا، فقط همكيشان زرتشتي اجازه ورود به زیارتگاه را دارند تا فرایض دینی و مراسم مربوطه را انجام دهند.