21سال پیش در مقاله ای با عنوان « یزد عروس کویر.....» درمجلّۀ گزارش پیش بینی کرده بودم:
« مهاجرت ، شهر یزد را از هویّت اصلی خود انداخته و انبوه چهرهای نا آشنا با رنگ و تیره های گوناگون درسراسر شهر یزد در آمد و شدند ، روستاهای یزد ، خالی و بر جمعیّت شهرهای آن افزوده شده .... اگر آب و گاز به شهر یزد برسد ،باز این شهر چهره ای دگرگون خواهد یافت،آن هنگام است که باید درکوچه محلات یزد ، دنبال یزدی اصیل گشت .»( ر.ک:یزد یادگارتاریخ:8)
و باز در سال 13۸۴در پی قتل زنی افغانی بوسیلۀ شوهرش که در مطبوعات ایران بواسطه وقوع آن در یزد، به یزدی ها نسبت داده شده بود، در روزنامۀ خاتم یزد.مقاله ای باعنوان :مردم یزد .فرهنگ یزد(۳/۹/۸۴)، مفصّلا به این موضوع اشاره کردم که شهر یزد در میان دیگر شهرهای ایران جزء شهرهایی است که بیشترین درصد مهاجران افغانی را دارد. (بنابر آمار آقای سیفی. فرمانداریزد . حدود۱۰۰هزار افغانی.در یزد زندگی می کنند.یعنی یک ششم جمعیت شهر یزد.نقل از یزد فردا )و این بواسطه روحیۀ مهمان نوازی و دین داری مردمان این دیار است .بااینکه سی سال از وقوع جنگ نا برابر عراق و ایران و حدود بیست سال از پایان جنگ می گذرد ، هنوز هزاران نفر از اهالی شهرهای مرزی غرب و جنوب ایران در یزد ، ماندگار شده و به دیار خود برنگشسته اند.خیل زیادی از برادران آذری از زنجان، بناب ،تبریز و همدان در این شهر به کار در بخش های خدماتی و نانوایی و بنایی وغیره می پردازند. هزاران جویای کار از سراسر کشور، حتی استان های سرسبز شمال دراین جا کار می کنند .هزاران کرد ،ترک و بلوچ دراین دیار مهمان دوست به کار مشغول هستند .برخی از محلات شهر یزد ،دربست دراختیار مردمان شهربابک و دهج و جوزم و خور و بیابانک است .هنوزهزاران پناهجوی افغانی دریزد کار می کنند. زیرا یزد، جزء شهرهای ارزان ایران قرار دارد. روحیۀ مسالمت جوی مردمان یزد باعث شده که هرساله پذیرای شمار زیادی نیروی کار باشد.
همین روحیه باعث شده که قرن ها مسلمانان در کنار زردشتیان و یهودی ها به آرامش زندگی کنند.و یزد جزء3 یا 4 استانی باشد که هنوز زردشتیان در آن ساکن هستند .اجداد بیش از نیمی از زردشتیان ساکن در یزد ،یزدی نیستند.( نقل از خانم دکتر کتایون مزداپور)
ازاین رو و بدون اغراق می توان گفت که : نیمی از جمعیت کنونی شهر یزد ،اصالتاً برای شهر یزد و یا استان یزد نیستند . دراین باره آمار ها بهتر می تواند گویا باشند. تا آن جا که می توان با قاطعیّت گفت : جمعیّت مهاجران بسیاری از روستاهای استان یزد ساکن درشهر یزد، ازجمعیّت مردمان ساکن در همان روستا بیشتر است .در برخی ادارات یزد، تعداد افراد بومی شهر یزد به تعداد انگشتان یک دست هم نمی رسد .گویای این سخن ، شنیدن زبان و گویش و پسوند نام های آن هاست.
اگر یک روز، گذارتان به راهروهای شلوغ دادگستری یزد بیافتد ، انبوه چهرهای غریبه و نا آشنا را می بینید که از این اتاق به آن اتاق در آمد و شدند. سری به بازداشتگاه یزد و ملاقات کنندگان بزنید ، ببینید چندتا یزدی هستند .عمده زندانی های یزد ی یا به دلیل تصادف و یا به دلیل ورشکستگی و صدور چک در این مکان هستند.
ازاینرو متاًسّفانه تمام آمارهایی که از میزان طلاق ، جرم ، جنایت ، کلاهبرداری و هزاران بزه و خلاف در ادارات ثبت احوال و دادگستری و نیروی انتظامی یزد ثبت می شود ،به نام یزدی ها رقم می خورد . مانند قتل چند نوجوان در شهر تفت از سوی یکی از اهالی خوزستان و ده ها مورد که در نشریات ایران و یزد دیده می شود.
از ینرو شایسته است که در بیان این آمار به واقعیّت چگونگی جمعیّت یزد هم اشاره شود و به یک باره در سخنرانی ها این موارد را به مردمان شهر یزد که در طول تاریخ به انسان هایی پاک ، شریف و درستکار و دین دار شهره بودند و هنوز هم هستند . نسبت ندهیم. هنوز یزد همان دارالباده است .هنوز هر جای ایران که پای می گذارید تا می فهمند ، یزدی هستیم ، در یک کلام می گویند : « یزدی ها کارشون درسته. یزدی ها آدمای پاکی هستن. »
این گفتار در تکمیل مصاحبه نماینده یزد تحریر شده است.
به نقل از هفته نامه پرگار