ارزیابی عملکرد کمیته امداد در کاهش فقر در جامعه(بخش دوم)

به گزارش تابناک یزد "‌احمد افروزیان" عضو هيات علمي جهاددانشگاهی استان در اين ميزگرد با اشاره به برخی مشکلات ساختاری این نهاد انقلابی، اظهار کرد: متاسفانه به نظر می‎‎رسد که در کمیته امداد، مشارکت دادن بیشتر از مشارکت کردن مطرح است به عبارتی برنامه‎‎ای مانند جشن نیکوکاری از سوی کمیته امداد طراحی می‎‎شود و از مردم خواسته می‎‎شود که در آن مشارکت کنند.

مشارکت دادن یا مشارکت کردن، یک مشکل ساختاری
وی ادامه داد: برای مشارکت کردن مردم در برنامه‎‎های کمیته امداد باید به نحوی  عمل شود که خود مردم و تشکل‎‎های مردمی در این حیطه ورود کنند و در واقع بسیاری از امور اجرایی کمیته امداد را برون سپاری کرد.

به اعتقاد افروزیان، کمک‎ و خدمات‎‎رسانی تشکل‎‎های مردمی می‎‎تواند علاوه بر کوچک سازی بدنه کمیته امداد، در تامین نیاز و حمایت نیازمندان موثرتر واقع شود.

وي افزود: نگاه ساختاري به فقر، تمركز بر انبساط سازماني، عدم تعريف اهداف بلند مدت معطوف به فقرزدايي و حمايت‌هاي جزئي و كم تاثير، كم توجهي به ابعاد ذهني و فرهنگي توليد و بازتوليد فقر و فرهنگ مرتبط با آن از جمله موانع دستيابي اين نهاد به كاهش موثر فقر است لذا تغيير زرف در نگاه كنوني به فقر و باز تعريف بسياري از ابعاد و سياست‌هاي مرتبط با آن احساس مي‌شود.

 افروزيان ادامه داد: مسئله مهم اين جاست كه كميته امداد تا چه حد توانسته است به اهداف خود در زمينه فقر يا آنچه كه فقر زدايي خوانده مي‌شود، دست يابد؟ آيا سياست‌هاي حمايتي در اين زمينه مثمر ثمر بوده يا خود بخود به باز توليد فقر منجر شده است؟ آيا عملكرد اين نهاد به كاهش تعداد فقرا انجاميده است؟ و آيا ارزيابي مددكاران كميته امداد و افراد تحت پوشش از سياست‌هاي اين نهاد چيست؟

وي از ديگر مشكلات موجود در اين رابطه را نبود استاندارد و تعريف مشخصي براي پديده فقر، موازي‌كاري نهادها، هدف سازي كوتاه مدت، غلبه نگرش‌ حمايتي كه براساس آن عموماً به دنبال نقص درامدي فقرا هستند و در آن فرهنگ فقر ناديده انگاشته شده است، را بيان كرد.

"اعظم مقیمی" استاد دانشگاه و مدیر گروه مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی نیز با اشاره به بروکراسی ایجاد شده در کمیته امداد به دنبال بزرگ شدن بدنه و حجم وظایف محوله به این نهاد، عنوان کرد: هرچند که این مشکل را در بسیاری از دستگاه‎‎های اجرایی می‎‎توان مشاهده کرد ولی چنین بحثی در مورد یک نهاد خدمات رسان به نیازمندان قابل قبول نیست.

حركت كميته امداد به سمت چابك‌سازي

"محمد اكبري" مدیر کل کمیته امداد امام خمینی (ره) استان در پاسخ به اين نكات، یکی از علل بزرگ شدن بدنه کمیته امداد را به دلیل همین وظایف محوله از سوی دولت‎‎ها ذکر کرد و گفت: البته براساس ساختار جدید کمیته امداد به سمت کوچک سازی و چابک سازی حرکت می کند.

وي ایجاد مراکز نیکوکاری در محلات را نیز در راستای مشارکت دادن مردم در امور محرومین خواند و گفت: در واقع این مراکز، خدمات نیکوکاری و حمایتی را به نیازمندان محلات ارائه می‎‎کنند و کمیته امداد، وظیفه هدایت و نظارت آنها را برعهده خواهد داشت.

اكبري کاهش بروکراسی در این نهاد حمایتی را از موضوعات در دستور کار کمیته امداد خواند و گفت: سرعت، دقت و کیفیت سه موضوع اساسی در ارائه خدمات کمیته امداد به مددجویان است.

اکبری در مورد تعاملات نیز با اشاره به تدوین سند جامع کاهش فقر استان و ابلاغ آن به دستگاه‎‎های مرتبط در استان، اظهار کرد: براساس این سند نقش هر کدام از این دستگاه‎‎ها در موضوع توانمندسازی خانواده‎‎ها در قالب این تعاملات در حال انجام است که به عنوان نمونه می‎‎توان به تعامل کمیته امداد استان با بانک‎‎های عامل برای ارائه تسهیلات به مددجویان اشاره کرد.

وی در مورد هم‌‌پوشانی فعالیت‎‎های کمیته امداد با سایر دستگاه‎‎ها از جمله بهزیستی، تامین اجتماعی و بنیاد شهید و غیره نيز عنوان کرد: البته جامعه هدف هر یک از این دستگاه‏‏ها متفاوت از کمیته امداد است به طوری که جامعه هدف این نهاد تنها اقشار محروم و نیازمند جامعه است .

مدیر کل کمیته امداد استان از حرکت این نهاد در حوزه‎‎های مختلف به سمت تخصصی شدن فعالیت‌ها خبر داد و افزود: همانطور که قبلاً نیز اشاره شد کمیته امداد در حال سوق یافتن از حالت دولت محور به سمت جامعه محور شدن است و براساس سند چشم انداز 20 ساله و برنامه پنجم کمیته امداد پیش‎‎بینی می‎‎شود بخش زیادی از منابع مالی و حتی فکری کمیته امداد از بخش دولتی به سوی مشارکت‎‎های مردمی تغییر کرده و از این طریق تامین شود.

پیگیری امور هر 250 مددجو توسط یک مددکار متخصص

 "مهدی حجازی مهریزی" معاون حمایت و سلامت کمیته امداد امام خمینی(ره) استان در رابطه با مسئله ساختاری با اشاره به تفویض اختیار امور کمیته امداد به مددکاران این نهاد، موضوع بوروکراسی در کمیته امداد را نادرست دانست و گفت: براساس استانداردهای جهانی هر مددکار یزدی، 250 مددجو را تحت پوشش دارد و در حد توان به آنها خدمات مورد نیازشان را ارائه می‎‎کنند.

وی در مورد موضوع هم پوشانی فعالیت‎‎های نهادهای حمایتی و امدادرسان در جامعه گفت: ساختار نظام جامع تامین اجتماعی بر سه محور بیمه‎‎ای، امدادی و حمایتی استوار است که متولی بحث‎‎های حمایتی در این ساختار کمیته امداد و بهزیستی است، هر چند که کمیته امداد گاهاً در بحث‎‎های بیمه‎‎ای نیز ورود می‎‎کند به نحوی که در حال حاضر کمیته امداد استان 13 هزار نفر را تحت پوشش بیمه خود دارد چرا که با توجه به شرایط این اقشار آسیب‎‎پذیر هیچ سازمان بیمه‎‎گری نسبت به پوشش بیمه‎‎ای این افراد اقدام نمی‎‎کند.

وی ادامه داد: بر پايه‌ي اساسنامه بهزیستی، این سازمان وظیفه حمایت در رابطه با امور آسیب دیدگان جامعه را در دستور کار دارد ولی کمیته امداد در بحث حمایت‎‎های خود کلید واژه‎‎ای با عنوان نیازمندان جامعه را دارد.

حجازی مهریزی با اشاره به هم‌‌پوشانی سه هزار و 300 نفر در بحث‎‎های حمایتی کمیته امداد و بهزیستی در استان، گفت: بعضاً در یک خانواده فرزند معلول تحت پوشش خدمات بهزیستی قرار دارد ولی سرپرست خانواده به دلیل فقر مالی از سوی کمیته امداد مورد حمایت قرار می‎‎گیرد و از این لحاظ نمی‌‌توان به این موضوع اصطلاح هم‎‎پوشانی را اطلاق کرد.

وی در بخش دیگری از سخنانش نیز اظهار کرد: براساس آمارهای سال 1382، قریب 12 درصد از جمعیت شهری و 10 درصد از جمعیت روستایی استان باید تحت حمایت کمیته امداد و بهزیستی قرار گیرند و این در حالی است که در بهترین حالت تنها 8 درصد از این افراد تحت پوشش قرار می‌‌گیرند.

به گفته این مقام مسئول، در حال حاضر 80 هزار نفر تحت پوشش حمایت‎‎های کمیته امداد استان یزد قرار دارند و از خدمات این نهاد استفاده می‎‎کنند که البته از این تعداد 30 هزار نفر تمام خدمات کمیته امداد را دریافت می‎‎کنند و مابقی تک خدمتی یا جند خدمتی هستند.

حجازی در مورد ورودی و خروجی این نهاد نیز اعلام کرد: براساس تکلیف نهاده شده بر عهده کمیته امداد، سالانه 10 درصد از مددجویان از پوشش حمایتی این نهاد خارج می‎‎شوند که این میزان شش درصد در قالب خروجی‎‎های عادی و چهار درصد نیز در قالب خدمات خودکفایی از پوشش کمیته امداد استان بیرون می‏‏روند.

میزان تاثیرگذاری طرح‎‎های کارآفرینی و اشتغالزایی

"احمد افروزیان" عضو هيات علمي سازمان جهاددانشگاهی استان یکی دیگر از موضوعات مورد نقد در رابطه با کمیته امداد را میزان تاثیرگذاری طرح‎‎های کارآفرینی و اشتغالزایی ذکر کرد.

وی گفت: به نظر می‎‎رسد که میزان موفقیت طرح‏‏های اشتغالزایی با انجام آموزش‎‎ها و مشاوره‎‎های پیش از اجرای طرح افزایش قابل توجه‎‎تری خواهد داشت در حالي كه در مقوله توانمند‌سازي بعضاً نوع آموزش‌ها متناسب با بازار و نياز جمامعه نيست.

افروزيان گفت: اعتبارات فرد در صورت مي‌تواند به كاهش فقر بيانجامد كه اولاً طبقات گوناگون فقرشناسي و در وهله بعدي اين اعتبارات براي ايجاد اشتغال باشد به عبارت ديگر كاهش فقر از طريق اعطاي اعتبارات خرد فقر از طريق ايجاد اشتغال و برابري فرصت‌هاي شغلي امكان‌پذير است.

"اعظم مقیمی" از اساتيد دانشگاه نیز ورود کمیته امداد به امور سرمایه‌‌گذاری برای حمایت از نیازمندان را یکی از موضوعات مطرح شده از سوی مردم ذکر کرد که در این باره مدیر کل کمیته امداد از منع اداری در ورود این نهاد به امور سرمایه‎‎گذاری و مدیریتی اقتصادی در این رابطه خبر داد.

رتبه دوم کشوری کمیته امداد یزد در بخش اشتغال

اکبری با بیان این که کمیته امداد استان یزد در سال گذشته در بحث اشتغال مددجویان رتبه دوم کشور را کسب کرده است،افزود: کمیته امداد تنها در حوزه اشتغالزایی مددجویان با حمایت و همکاری خیرین با توجه به این که برخی از مددجویان تحت پوشش توانایی انجام هر گونه کاری را ندارند، فعالیت می‌‌کند که عمدتاً مربوط به مشاغل خرد و خانگی است.

"محمد زارع میرک آباد" معاون اشتغال و خودکفایی کمیته امداد استان نیز در این رابطه اظهار کرد: خوشبختانه کمیته امداد از طریق تفاهم نامه با سایر دستگاه‎‎های مرتبط از جمله تفاهم‎‎نامه با 23 بانک استان برای اشتغالزایی مددجویان مستعد اشتغالزایی و فاقد شغل اقدام می‎‎کند.

وی سقف تسهیلات پرداختی برای طرح‎‎های خوداشتغالی از محل اعتبارات بانکی را 15 میلیون تومان و از محل صندوق حمایت از اشتغال نیازمندان 30 میلیون تومان اعلام کردو خاطر نشان کرد: کمیته امداد علاوه بر ایجاد اشتغال برای مددجویان در زمینه استعداد یابی، کاریابی، مهارت آموزی، نظارت بر طرح ها و بازاریابی محصولات مددجویان نیز فعالیت مستمر دارد.

وی گفت: کمیته امداد در این رابطه در 28 هزار طرح اشتغالزایی ورود کرده است که 85 درصد از این طرح‎‎ها با توجه به مشاوره‎‎ها و نظارت‎‎های فنی قبل، در حین کار و بعد از اجرای طرح، تقریباً موفق بوده است.

زارع بیان کرد: مددجویان در اکثر طرح‎‎های خوداشتغالی باید دارای گواهی آموزشی مرتبط با موضوع طرح باشند یا در صورت نداشتن آموزش‎‎های لازم را به صورت رایگان فرا بگیرند.

وی همچنین گفت: مددجویان مستعد کاریابی‏‏ها نیز در صورت نداشتن مهارت، پس از آموزش به کاریابی‎‎های تحت پوشش اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان معرفی می‎‎شوند و حق الزحمه کاریابی‎‎ها نیز از سوی کمیته امداد پرداخت می‌‌شود.

وی یادآور شد: برای تشویق کارآفرینان برای بکارگیری مددجویان نیز در سال اول فعالیت آنها 100 درصد و در سال دوم 50 درصد حق بیمه مددجویان از سوی کمیته امداد پرداخت می‏‏شود.

زارع خاطرنشان کرد: برای سال جاری ایجاد دو هزار فرصت شغلی با سرمایه گذاری 51 میلیارد تومان شامل  38 میلیارد تومان از محل تسهیلات بانکی و مابقی از محل صندوق اشتغال نیازمندان در دستور کار کمیته امداد استان قرار دارد.

رعایت کرامت انسانی مددجویان در کمیته امداد

"اعظم مقیمی" مدیر گروه مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی استان در بخشی از سخنانش به جذب کمک‎‎های مردمی به شیوه‎‎های سنتی انتقاد کرد و خواستار گسترش فرهنگ انفاق در جامعه به ویژه در بین نسل جوان شد.

البته "محمد اكبري" مدیر کل کمیته امداد امام خمینی(ره) استان در این مورد پاسخ داد: یکی از افتخارات و توفیقات کمیته امداد حرکت کردن از شیوه‎‎های سنتی به سمت سیستمی شدن است، به طوری که تشکیلات کمیته امداد در سراسر کشور به صورت یک شبکه الکترونیکی به یکدیگر متصل است.

وي ادامه داد: در بحث مشارکت‎‎های مردمی نیز مدل‎‎ها و طرح‎‎هایی در حال مطالعه و طراحی است که از طریق آنها به سمت الکترونیکی و مجازی شدن در این حوزه پیش برویم.

اكبري يکی دیگر اقدامات در راستای تکریم مددجویان را الکترونیکی کردن ارائه خدمات به آنها ذکر کرد و گفت: پرداخت مستمری، اجرای طرح اکرام  و یا وصول اقساط تسهیلات به صورت الکترونیکی یا اقداماتی نظیر پرداخت صدقات از طریق عابر بانک‏‏ها و نیز تلفن همراه از جمله اقدامات صورت گرفته برای رعایت کرامت انسانی و دادن عزت نفس به مددجویان است.

"غلامرضا مشعل‎‎چی" مدیر امور فرهنگی و آموزش کمیته امداد استان از اقدامات فرهنگی با توجه به مطالبات مقام معظم رهبری از کمیته امداد در رابطه با پیشگیری از بروز آسیب‎‎های اجتماعی مانند اعتیاد، بی‎‎سوادی، تامین مسکن نیازمندان و غیره، به وجود یک نفر نیروی فرهنگی به ازای هر 1800 مددجو در استان اشاره کرد.

وی کمیته امداد استان را اولین استان برگزار کننده جشن باسوادی مددجویان در کشور خواند و گفت: استان یزد همچنین به مدت هشت سال متوالی در بحث غنی سازی اوقات فراغت در جایگاه نخست کشور و در حوزه توانمندسازی در مقابله با مواد مخدر جزو استان‎‎های برتر کشور است.

وی یکی از موضوعات مورد تاکید در کمیته امداد را بحث رعایت کرامت انسانی مددجویان ذکر کرد و گفت: از طریق مشاوره‎‎ها و آموزش‎‎های خانوادگی برای شناسایی و کشف استعدادها و توانایی‎‎های مددجویان در راستای کمک به عزت نفس در آنها تلاش می‎‎کنیم.

به گفته مشعلچي، کمیته امداد سعی دارد تا خدمات فرهنگی کمیته امداد به مددجویان را نیز حتی الامکان با حضور در محل به آنها ارائه دهد تا مددجویان برای دریافت این خدمات مجبور به مراجعه به کمیته امداد نباشند.

"محمد اکبری" مدیر کل کمیته امداد امام خمینی (ره) استان یزد در مورد مسئله رعایت کرامت انسانی مددجویان تاکید کرد: بسیاری از اقدامات موثر کمیته امداد در رابطه با حمایت‎‎ها و توانمندسازی افراد نیازمند جامعه تنها به همین دلیل قابل انعکاس دادن نیست و معمولاً دراین رابطه با شرایط ویژه‎‎ای مواجه هستیم چرا که حتی برخی از نخبگان جامعه ممکن است که زمانی از حمایت‎‎های کمیته امداد برخودار شده باشند.